ANH BÉO VÀ ANH GẦY
(Chekhov)
Trên sân ga của tuyến đường sắt Nikôlai [1] có hai người bạn cũ gặp nhau: một người
béo, một người gầy. Anh béo vừa ăn ở nhà ga xong, môi lánh nhẫy bơ như quả đào
chín. Người anh ta toát ra mùi rượu nho loại nặng, mùi nước hoa cam.
Còn anh gây thì mới xuống tàu, hai tay linh kinh nào vali, nào hộp, nào túi. Người anh
ta loát ra mùi thịt ướp, mùi bã cà phê. Sau lưng anh ta là một người đàn bà gãy gồ,
cắm dài - đó là vợ anh ta, và một cậu học sinh cao lêu nghêu mắt nhíu lại .. Đó là con
trai anh ta
- Porphiri đấy à? . Anh béo kêu lên, khi vừa nhác thấy anh gầy. - Đúng là cậu ư? Ôi,
ông bạn thân mến của tôi! Bao nhiêu đông qua hè lại chúng mình không gặp nhau rồi!
- Trời! .. Anh gây sửng sốt. – Misa! Bạn từ thuở nhỏ của tôi! Cậu ở đâu ra thế?
Hai người bạn ôm nhau hôn đến ba lần, mắt rưng rưng chăm chăm nhìn nhau. Cả hai
đều kinh ngạc một cách đầy thú vị.
- Cậu ạ, - anh gây bắt đầu nói sau khi hôn xong - Mình quả không ngờ! Đột ngột quái
Nào, cậu nhìn thẳng vào mình xem nào! Ô, trông cậu vẫn đẹp trai như xưa, vẫn lịch
thiệp, sang trọng như xưa! Chà, hay thật! À, mà cậu bây giờ thế nào rồi? Giàu không?
Lấy vợ chưa? Mình thì có vợ rồi, cậu thấy đấy... Đây, vợ mình đây, Luida, nguyên họ
là Vanxenbắc, theo đạo Luyte[2]... Còn đây là con trai mình, Naphanain, học sinh lớp
ba. Này con, bác đây là bạn hồi nhỏ của bố đấy! Cùng học phổ thông với nhau đây.
Naphanain ngập ngừng một lát rồi bỏ chiếc mũ mềm xuống.
- Cùng học phổ thông với bố đấy con ạ! – Anh gầy nói tiếp – À này, cậu còn nhớ cậu
bị chúng nó trêu chọc thế nào không? Chúng nó gọi cậu là Gêrôxtrát[3] vì cậu lấy
thuốc lá châm cháy một cuốn sách mượn của thư viện, còn mình thì chúng nó gọi là
Ephian[4] vì mình hay mách. Hô... hô... Dạo ấy bọn mình trẻ con thật! Đừng sợ con,
Naphanain! Con lại gần bác chút nữa nào... Còn đây là vợ mình; nguyên họ là
Vanxenbắc... theo đạo Luyte...
Naphanain suy nghĩ một lát rồi nép vào sau lưng bố.
- Này anh bạn, bây giờ sống ra sao? – Anh béo hỏi, nhìn bạn mình với vẻ đầy hoan hỉ.
– Làm ở đâu? Thành đạt rồi chứ?
– Ừ, mình cũng có đi làm, anh bạn ạ! Hai năm nay mình là viên chức bậc tám, cũng
được mề đay “Xtanixláp”[5]. Lương lậu chẳng đáng là bao... nhưng mà thôi, thấy kệ
nó! Vợ mình dạy nhạc, mình thì làm thêm tẩu thuốc bằng gỗ. Tẩu đẹp lắm cậu ạ!
Mình bán một rúp một cái đấy. Nếu ai mua cả chục hay nhiều hơn thì, cậu biết đấy, có
bớt chút ít. Cũng cố sống qua loa thế nào xong thôi. Cậu biết không, trước mình làm ở
cục, bây giờ thì mình được chuyển về đây, thăng lên bậc bảy cũng trong ngành đó
thôi... Mình sẽ làm ở đây. Còn cậu sao rồi? Chắc là cỡ viên chức bậc năm rồi chứ?
Phải không?
- Không đâu, anh bạn ạ, cao hơn thế nữa đấy, - Anh béo nói. - Mình là viên chức bậc
ba rồi… có hai mề đay của Nhà nước
Anh gầy bóng dưng tái mét mặt, ngây ra như phóng dá, nhưng lát sau thì anh ta toét
miệng cười mặt mày nhăn nhúm; dường như mắt anh ta sáng hẳn lên. Toàn thân anh
ta rúm ró, so vai rụt cổ khúm núm... Cả mấy thứ vali, hộp, túi của anh ta như cũng co
rúm lại, nhăn nhó... Chiếc cảm dài của bà vợ như dài thêm ra; thắng Naphanain thì rụt
chân vào và gái hết cúc áo lại...
- Dạ, bẩm quan trên, tôi... tôi rất lấy làm hận hạnh ạ. Bạn... nghĩa là bạn….từ thuở
nhỏ, thế rồi bỗng nhiên làm chức to thể. Hì hì hì.
- Thôi, cậu dừng nói thế đi! - Anh béo cau mặt. - Sao cậu lại giở giọng thế. Mình với
cậu là bạn từ thuở nhỏ – Việc gì cậu lại giở giọng quan cách thế
- Dạ bẩm quan... Quan lớn dạy gì kia ạ... - Anh gây cười hì hì, người càng rúm ró hơn.
- Quan lớn chiếu cố cho thế này là đội ơn mưa móc cho kẻ bần dân đấy ạ... Dạ bẩm
quan trên, thưa đây là con trai tôi Naphanain... và vợ là Luida, theo đạo Luyte đấy ạ...
Anh béo định quở trách điều gì thêm, nhưng gương mặt anh gầy toát ra và kính cẩn,
làng làng hoan hỉ đến mức anh béo cảm thấy buồn nôn. Anh béo ngoảnh mặt đi và đưa
tay từ biệt anh gầy.
Anh gây nắm ba ngón tay anh béo, củi gập mình xuống chào và cười lên như
một chú tẩu: “Hì hì hì”. Bà vợ mỉm cười. Naphanain kéo chân lại và buông thống
chiếc mũ xuống.
Cả ba người đều sững sờ một cách đầy thú vị.
(Truyện ngắn A. Sê Khốp, NXB Hồng Đức, 2013) 

1. Xác định bối cảnh xảy ra câu chuyện? 

2. Hình tượng nhân vật anh béo và anh gầy trong truyện biểu tượng cho cách cư xử nào trong cuộc sống? 

3. Chủ đề của truyện ngắn là gì? 

4. Từ cách ứng xử của anh gầy với anh béo ở cuối tác phẩm, anh/chị hãy rút ra bài học có ý nghĩa với bản thân.