Tìm giá trị nghệ thuật và nội dung của bài vè

Ðây là lời hát vè về chim chóc: 'Nghe vẻ nghe ve/ Nghe vè chim chóc/ Hay moi hay móc/ Là con thằng chài/ Lông lá thật dài/ Là con chim phướn/ Rành cả bốn hướng/ Là con bồ câu/ Giống lặn thật sâu/ Là con cồng cộc...; Có nơi các em hát có vẻ dàn trải hơn, nhịp điệu cũng khác: 'Nghe vẻ nghe ve nghe vè cầm thú:/ Hay quyến hay dụ là con chim quyên/ Nết ở chẳng hiền là con chim còng cọc/ Làm ăn mệt nhọc là con chim le le/.../ Chim ăn xó hè là con chim lảnh lót/ Cầm sào mà vọt là con chim công/ Ðỏ mỏ xanh lông là con chim trĩ/ Ðánh nhau binh vị là con chim bò sau/ Có sách cầm màu là con chim thầy bói/ Không ai cưới hỏi là con chim bông lông/ Ở góa không chồng là te te hoành hoạch/ Dạ bền tơ sắt là con chim chìa vôi/ Có đẻ không nuôi là con chim vịt/ Ngồi buồn kể các món chim/ Nó ăn nó lớn nó tìm nhau đi/ Dòng dọc nó khéo lại khôn/ Con cú lót ở đầu cồn con cù/ Chim khách nó đã đem tin:/ Nó kêu thì có chị em tới nhà/ Quà quạ cũng như người ta:/ Rủ nhau đi tắm đàng xa mới về'. Còn ở vùng mênh mang sông nước, cá tôm thật nhiều, các em lại có những lời vè dí dỏm: 'Nghe vẻ nghe ve/ Nghe vè loài cá/ No lòng phỉ dạ/ Là con cá cơm/ Không ướp mà thơm/ Là con cá ngát/ Liệng bay thoăn thoắt/ Là con cá chim/ Hụt cẳng chết chìm/ Là con cá đuối/ Lớn năm nhiều tuổi/ Là cá bạc đầu/ Ðủ chữ xứng câu/ Là con cá đối/ Lở mai tàn tối/ Là cá vá hai/ Trắng muốt béo dai/ Là cá úc thịt/ Dài lưng hẹp kích/ Là cá lòng tong/ Ốm yếu hình dong/ Là con cá nhái/ Thiệt như lời vái/ Là con cá linh...' (Vè cá); Về loài tôm các em hát vè: 'Ðầu lớn chôm bôm/ Là con tôm tít/ Bắt người ăn thịt/ Là con tôm hùm/ Ăn ở bụi lùm/ Là con tôm cỏ/ Bắt bỏ vào trỏ/ Là con tôm lươn/ Gánh đất lấp đường/ Là con tôm đất/ Vô chùa lạy Phật/ Là con tôm tu ...'. Thế giới loài vật trong lời hát vè của thiếu nhi thật phong phú, đa dạng. Ðến bây giờ, dù đã lớn tuổi, nhưng khi nghe các em hát vè, tôi như được quay về với thế giới tuổi thơ, với những lời ca dân dã: 'Ve vẻ vè ve / Cái vè loài vật/ Trên lưng cõng gạch/ Là họ nhà cua/ Nghiến răng gọi mưa/ Ðúng là cụ cóc/ Thích ngồi cắn trắt/ Chuột nhắt, chuột đàn/ .../ Rền rĩ kéo đàn/ Ðúng là anh dế/ Suốt đời chậm trễ/ Là họ nhà sên/ Ðêm thắp đèn lên/ Là cô đom đóm/ Gọi người dậy sớm/ Chú gà trống choai/ Ðánh hơi rất tài/ Anh em chú chó/ / Mặt hay nhăn nhó/ Là khỉ trên rừng/ Ðồng thanh hát cùng/ Ve sầu mùa hạ/ .../ Loài vật hay quá/ Bạn kể tiếp nghe ...'.