Bài 8. Học thuyết di truyền Mendel trang 40, 41, 42 Sinh 12 Kết nối tri thức: Phương pháp nghiên cứu của Mendel có gì đặc biệt khiến ông có thể khám phá ra các nhân tố...

Câu hỏi:

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 40

Phương pháp nghiên cứu của Mendel có gì đặc biệt khiến ông có thể khám phá ra các nhân tố di truyền (gene) mà không cần đến kính hiển vi điện tử hay các phương tiện nghiên cứu hiện đại?

Hướng dẫn giải :

Lý thuyết học thuyết di truyền Mendel

Lời giải chi tiết :

Phương pháp nghiên cứu của Mendel đặc biệt ở chỗ:

- Tính khoa học: Mendel sử dụng phương pháp khoa học chặt chẽ, bao gồm việc đặt giả thuyết, thí nghiệm, thu thập dữ liệu và phân tích kết quả.

- Tính tỉ mỉ: Mendel cẩn thận ghi chép số liệu và thực hiện thí nghiệm nhiều lần để đảm bảo tính chính xác của kết quả.

- Tính sáng tạo: Mendel sử dụng phương pháp lai các dòng thuần chủng và phân tích thống kê để nghiên cứu di truyền, đây là phương pháp mới mẻ vào thời điểm đó.

Câu hỏi:

Trả lời câu hỏi trang 43

Trình bày cách bố trí và tiền hành thí nghiệm lai một tính trạng của Mendel ở đậu hà lan.

Hướng dẫn giải :

Lý thuyết học thuyết di truyền Mendel

Lời giải chi tiết :

Menđen đã đã tiến hành giao phấn giữa các giống đậu Hà Lan khác nhau về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản.

Trước hết, ông cắt bỏ nhị từ khi chưa chín ở hoa của cây chọn làm mẹ để ngăn ngừa sự tự thụ phấn. Khi nhị đã chín, ông lấy phấn của các hoa trên cây được chọn làm bố rắc vào đầu nhụy hoa của các hoa đã được cắt nhị ở trên cây được chọn làm mẹ. F1 được tạo thành tiếp tục tự thụ phấn để cho ra F2.

Các tính trạng của cơ thể như hoa đỏ, hoa trắng, thân cao, thân lùn, quả lục, quả vàng được gọi là kiểu hình.

Dù thay đổi vị trí của các giống làm cây bố và cây mẹ như giống hoa đỏ làm bố và giống hoa trắng làm mẹ, hay ngược lại, kết quả thu được của 2 phép lai đều như nhau.

Menđen gọi tính trạng biểu hiện ngay ở F1 là tính trạng trội (hoa đỏ, thần cao, quả lục), còn tính trạng đến F2 mới được biểu hiện là tính trạng lặn (hoa trắng, thân lùn, quả vàng).

Câu hỏi:

Trả lời câu hỏi 1 trang 44

Hãy hình dung mình đang thực hiện trò chơi với hai túi đựng số bi và loại bi như nhau. Một túi có 50 viên bi to, màu đỏ và 50 viên bi to cùng cỡ màu trắng; Túi còn lại đựng 50 viên bi nhỏ màu xanh và 50 viên bi nhỏ màu vàng cùng cỡ. Một túi bi tượng trưng cho túi chứa giao tử đực, túi còn lại tượng trưng cho túi đựng giao tử cái (noãn). Lấy ngẫu nhiên từ mỗi túi một viên bi to, một viên bi nhỏ, trộn với nhau (tượng trưng cho thụ tinh) rồi ghi lại hình dạng và màu sắc bi. Ví dụ: lần đầu được lấy được 2 viên bi to, màu đỏ và 1 viên bi nhỏ, màu vàng, một viên bi nhỏ, màu xanh. Ghi lại kết quả và lặp lại thí nghiệm. Hãy dự đoán kết quả sau một số lượng lớn lần lấy bi từ các túi.

Hướng dẫn giải :

Học sinh tự dự đoán.

Lời giải chi tiết :

Tỉ lệ xuất hiện:

- Kích thước:

+ Bi to: 50% (do 50 viên bi đỏ + 50 viên bi trắng / tổng 200 viên)

+ Bi nhỏ: 50% (do 50 viên bi xanh + 50 viên bi vàng / tổng 200 viên)

- Màu sắc:

+ Đỏ: 25% (50 viên bi đỏ / tổng 200 viên)

+ Trắng: 25% (50 viên bi trắng / tổng 200 viên)

+ Xanh: 25% (50 viên bi xanh / tổng 200 viên)

+ Vàng: 25% (50 viên bi vàng / tổng 200 viên)

- Kết hợp:

+ 12.5% đỏ to

+ 12.5% trắng to

+ 12.5% xanh nhỏ

+ 12.5% vàng nhỏ

Câu hỏi:

Trả lời câu hỏi 2 trang 44

Nêu điều kiện để hai gene có thể phân li độc lập với nhau trong quá trình giảm phân.

Hướng dẫn giải :

Lý thuyết học thuyết di truyền Mendel

Lời giải chi tiết :

Điều kiện để hai gene có thể phân li độc lập với nhau trong quá trình giảm phân: hai gene nằm trên 2 NST khác nhau và không quá trình giảm phân diễn ra bình thường.

Câu hỏi:

Trả lời câu hỏi Luyện tập và vận dụng 1 trang 45

Giá sử lai cây hoa đỏ thuần chủng với cây hoa trắng thuần chủng thu được đời F1 tất cả đều có hoa màu hồng thì liệu kết quả này có ủng hộ giả thuyết di truyền pha trộn không? Giải thích.

Hướng dẫn giải :

Giả thuyết pha trộn: khi lai hai cá thể khác nhau về một tính trạng, các nhân tố di truyền (gen) quy định tính trạng đó sẽ pha trộn với nhau, tạo ra kiểu hình trung gian ở đời F1.

Lời giải chi tiết :

- Trong trường hợp này, F1 toàn cây hoa hồng, không phải là kiểu hình trung gian giữa hoa đỏ và hoa trắng.

- Màu hồng là một kiểu hình mới, không xuất hiện ở thế hệ P.

- Kết quả này có thể được giải thích bởi sự tương tác gen hoặc gen đa hiệu.

Câu hỏi:

Trả lời câu hỏi Luyện tập và vận dụng 2 trang 45

Nêu một số ứng dụng thực tiễn của quy luật Mendel.

Hướng dẫn giải :

Lý thuyết quy luật Mendel

Lời giải chi tiết :

Một số ứng dụng thực tiễn:

- Lai tạo các giống cây trồng mới: Sử dụng quy luật Mendel để lai các giống cây trồng thuần chủng, tạo ra các giống cây lai có năng suất cao, chất lượng tốt, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt.

- Xác định nguy cơ mắc bệnh di truyền: Sử dụng quy luật Mendel để xác định nguy cơ mắc bệnh di truyền của các cá thể trong gia đình có người mắc bệnh.

- Tư vấn di truyền: Cung cấp thông tin về nguy cơ di truyền và các biện pháp phòng ngừa cho các cá thể có nguy cơ mắc bệnh di truyền.

Câu hỏi:

Trả lời câu hỏi Luyện tập và vận dụng 3 trang 45

Làm thế nào người ta có thể khẳng định được một cây hoặc một con vật có kiểu hình trội là thuần chủng?

Hướng dẫn giải :

Dựa vào quy luật di truyền Mendel

Lời giải chi tiết :

Lai phân tích:

* Cho cây/con vật có kiểu hình trội lai với cây/con vật có kiểu hình lặn (thuần chủng).

Quan sát tỉ lệ kiểu hình ở đời F1:

- Nếu F1 đồng tính (toàn bộ có kiểu hình trội), cây/con vật ban đầu thuần chủng.

- Nếu F1 phân tính (xuất hiện cả kiểu hình trội và lặn), cây/con vật ban đầu không thuần chủng (dị hợp).

Ví dụ:

Cây đậu Hà Lan có hoa đỏ (A-) lai với cây hoa trắng (aa).

- F1 đồng tính hoa đỏ → Cây hoa đỏ ban đầu thuần chủng (AA).

- F1 phân tính hoa đỏ : hoa trắng → Cây hoa đỏ ban đầu không thuần chủng (Aa).