Chử Lầu sau khi sáng tạo ra trời đất bèn làm một lúc 10 mặt trời, 9 mặt trăng và rất nhiều sao để chiếu rọi cho khô ráo và cho sáng. Về sau vì loài người sợ rằng những thứ đó rơi xuống có thể làm nguy hại cho trần gian nên xin Chử Lầu cất đi nhưng Chử Lầu không cất, chỉ làm thêm một cái màng xanh ngăn giữa đất và tinh cầu để cho loài người an tâm. Mười mặt trời là nữ, chín mặt trăng là nam được Chử Lầu cho một cái hồn vào miệng và thổi hơi cho hoạt động. Những tinh cầu ấy hun đốt trong bảy năm liền. Trong thời gian đó, chỉ có ngày mà không có đêm.

Khi đất đã khô ráo, Chử Lầu làm ra mọi thứ cỏ cây, muôn vật và người. Con người do Chử Lầu dùng đất nặn thành, cho hồn vào bụng, tiếng nói ở cổ họng và thổi hơi vào cho sống. Mọi vật phát triển rất chóng, chả mấy lúc mà đầy cả mặt đất. Nhưng vì nóng quá, con người bèn chặt cây lớn làm cung tên khổng lồ, bán vào các mặt trời và mặt trăng. Chín mặt trời và 8 mặt trăng trúng tên ngay còn hai cái nữa trốn thoát.

Trong khoảng đó có đêm không ngày người ta sống trong cảnh đen tối, lạnh lẽo. Họ cố nài mặt trời và mặt trăng trở lại nhưng chúng không nghe. Các giống vật cử cọp đi gọi, nhưng cũng không được. Sau bảy năm, nhờ có gà gọi mãi đến lần thứ bảy, chúng mới chịu trở về, chử Lầu thưởng cho gà một cái mào đỏ vì có công trạng ấy.

Con người lúc đó sống đến 900 tuổi, đến hạn cũng chết, nhưng được vào vườn Din-giang-ca của Chử Lầu. Ở đó tròn 12 ngày tự nhiên lột da, sống và trẻ lại rồi trở về nhà cũ. Nhưng có một nhà nọ, nàng dâu xích mích với mẹ chồng, thường hắt hủi và xỉ vả nên mẹ chồng giận, quyết ở luôn tại vườn Din-giang-ca không về. Ở đây bà ta ăn quả đào trắng, uống nước suối, phạm vào lệnh cấm của Chử Lầu. Chử Lầu giận, bèn cấm loài người không được đến vườn của mình nữa. Từ đó, loài người hễ chất là chết luôn.

Lúc đó công việc lam đồng áng rất nhẹ nhàng. Cỏ không có, cây cối tự nhiên mọc và có quả. Ngô ăn được cả lá. Người ta chỉ mất công gieo ngô và lúa là có ăn. Mỗi lần lúa chín tự nhiên nó bay về, không phải gặt. Nhưng có một người kia phần việc là mang cơm ra đồng cho mọi người ăn, thấy nhóm mình làm việc quá chóng : vừa đặt cơm ở chỗ này thì họ thì họ đã tiến cách đó rất xa. Người ấy bèn xin Chử Lầu hiện cỏ ra mặt đất để cho công việc chậm lại. Chử Lầu nghe lời. Vì thế mà từ đó công việc đồng áng rất chật vật. Lại có một nhà khác có người đàn bà nhác không chịu quét dọn nhà cửa để đón lúa nên lúc lúa bay về thấy bẩn thỉu bèn rủ nhau từ đấy quyết không tự về nữa.

Trả lời câu hỏi sau:

1. Trí tưởng tượng phong phú bay bổng của người xưa được bộc lộ như thế nào qua sự vận hành Mặt Trăng, Mặt Trời của Chử Lầu? Nhận xét về tình cảm, thái độ của tác giả dân gian đối với sức mạnh chinh phục tự nhiên của Chử Lầu?

2. Câu chuyện đã phản ánh những nhận thức và lí giải của người xưa về điều gì? Nhân vật Chử Lầu đóng vai trò như thế nào trong việc thể hiện mong muốn ấy?

3. Truyện thần thoại Chử Lầu đã để cập đến vấn đề nào của cuộc sống?

Trả lời:

Câu 1: 

Trí tưởng tượng phong phú và bay bổng của người xưa được bộc lộ rõ nét qua cách mà Chử Lầu tạo ra và vận hành Mặt Trăng, Mặt Trời và các tinh cầu. Chử Lầu không chỉ tạo ra một hay hai mặt trời và mặt trăng, mà là mười mặt trời và chín mặt trăng, thể hiện một sự phong phú và đa dạng trong tư duy sáng tạo. Việc thổi hồn vào các tinh cầu để chúng hoạt động và hun đốt trong bảy năm liền cũng là một chi tiết đầy tính tưởng tượng, mang lại cho người đọc cảm giác về sự vĩ đại và quyền năng của Chử Lầu.

Tình cảm và thái độ của tác giả dân gian đối với sức mạnh chinh phục tự nhiên của Chử Lầu có thể được nhận xét là sự kính trọng và ngưỡng mộ. Chử Lầu được miêu tả như một đấng sáng tạo toàn năng, có khả năng kiểm soát và điều chỉnh tự nhiên theo ý muốn. Tuy nhiên, cũng có sự phê phán nhẹ nhàng khi Chử Lầu không lắng nghe nguyện vọng của con người, dẫn đến những khó khăn và biến động cho nhân loại. Điều này cho thấy sự phức tạp trong cảm xúc của con người đối với quyền lực tối cao và sự kiểm soát tự nhiên.

Câu 2:

+ Câu chuyện phản ánh những nhận thức và lý giải của người xưa về sự vận hành của thiên nhiên và các hiện tượng tự nhiên. Sự sáng tạo của Chử Lầu trong việc tạo ra và điều chỉnh mặt trời, mặt trăng, và các sao nhằm giải thích các hiện tượng thiên nhiên như ngày và đêm, sự nóng bức và lạnh giá, sự phát triển của thực vật và mùa màng. Câu chuyện cũng phản ánh những nỗ lực của người xưa trong việc giải thích sự vận hành của vũ trụ và thiên nhiên qua lăng kính thần thoại, từ đó tìm ra nguyên nhân và hậu quả của các hiện tượng tự nhiên.

+  Vai trò của Chử Lầu: Chử Lầu là nhân vật trung tâm, đóng vai trò như một đấng sáng tạo, một vị thần tối cao. Ông là người tạo ra mọi thứ, từ trời đất, mặt trời, mặt trăng đến con người, cây cỏ. Qua hình tượng Chử Lầu, người xưa thể hiện mong muốn tìm hiểu về nguồn gốc của mọi sự vật, hiện tượng và mong muốn có một đấng tối cao che chở, bảo vệ. Nhân vật này thể hiện mong muốn của người xưa trong việc có một thực thể thần thánh có thể điều khiển và duy trì sự cân bằng của thiên nhiên, từ đó bảo vệ và hỗ trợ cuộc sống của con người.

Câu 3: 

Truyện thần thoại Chử Lầu đã đề cập đến vấn đề của cuộc sống liên quan đến sự điều chỉnh và kiểm soát thiên nhiên để phù hợp với nhu cầu của con người. Câu chuyện nói lên các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày của người xưa, như việc cần điều chỉnh môi trường để làm việc và sinh sống hiệu quả. Khi con người không hài lòng với các điều kiện thiên nhiên, họ tìm cách điều chỉnh và yêu cầu sự can thiệp của Chử Lầu. Đồng thời, truyện cũng phản ánh các khó khăn và thử thách trong cuộc sống, như việc chăm sóc mùa màng và duy trì sự sạch sẽ của môi trường sống.

Câu `1`:

`@` Sự vận hành Mặt Trăng, Mặt Trời của Chử Lầu qua trí tưởng tượng phong phú:

$-$ Chúng được ví như những thực thể có hồn, có khả năng cảm nhận và hành động.

`->` Việc chúng trốn tránh khi bị bắn cung tên và sau đó lại quay trở lại khi được gà gọi cho thấy sự linh hoạt và tính cách gần gũi với con người.

$-$ Chử Lầu, vị thần tối cao, không chỉ tạo ra mọi vật mà còn can thiệp trực tiếp vào cuộc sống của con người.

`->` Ông vừa là người ban tặng cuộc sống, vừa là người trừng phạt khi con người làm trái ý mình.

$-$ Truyền thuyết đã cố gắng lý giải những hiện tượng tự nhiên như ngày đêm, mùa màng, sự sống và cái chết.

`->` Ví dụ, việc Chử Lầu tạo ra màng xanh để ngăn cách đất và tinh cầu là cách lý giải đơn giản về bầu trời.

$-$ Thế giới trong truyện không chỉ có con người mà còn có muôn loài sinh vật và cả một hệ thống thần linh phức tạp.

`@` Thái độ của tác giả dân gian đối với sức mạnh chinh phục tự nhiên của Chử Lầu:

$-$ Chử Lầu được miêu tả như một vị thần toàn năng, có khả năng tạo ra và điều khiển mọi thứ.

`->` Con người phụ thuộc hoàn toàn vào ông, từ sự sống đến cái chết.

`->` Thể hiện sự ngưỡng mộ của người xưa đối với sức mạnh siêu nhiên.

$-$ Mặc dù có sức mạnh vô biên, Chử Lầu cũng có những giới hạn và có thể nổi giận khi con người không tuân theo quy định của ông.

`->` Sự e sợ của con người trước những lực lượng tự nhiên hùng mạnh.

Câu `2`:

`@` Người xưa đã thể hiện những nhận thức và lý giải về:

$-$ Chử Lầu được xem như một vị thần tối cao, là người sáng tạo ra trời đất, mặt trời, mặt trăng, sao, cỏ cây, muôn vật và cả con người.

`->` Thể hiện quan niệm của người Việt cổ về sự hình thành và phát triển của vũ trụ và sự sống.

$-$ Ban đầu, con người sống hòa hợp với thiên nhiên, mọi thứ đều được ban tặng một cách tự nhiên.

`->` Tuy nhiên, do lòng tham và sự lười biếng, con người đã làm mất đi sự cân bằng đó, dẫn đến nhiều khó khăn và thử thách.

`->` Cho thấy tầm quan trọng của việc bảo vệ và gìn giữ thiên nhiên.

$-$ Câu chuyện đề cập đến những vấn đề đạo đức như sự hiếu thảo, sự chăm chỉ, sự biết ơn.

`->` Hình ảnh người mẹ chồng bị con dâu bạc đãi và người đàn bà lười biếng đã bị trừng phạt là một lời cảnh tỉnh về những hành vi sai trái.

$-$ Qua việc miêu tả về một thời kỳ mà con người sống lâu, không bệnh tật, công việc nhẹ nhàng, câu chuyện thể hiện khát vọng của người xưa về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

`@` Vai trò của nhân vật Chử Lầu:

$-$ Chử Lầu có khả năng tạo ra và hủy diệt, điều này cho thấy sức mạnh to lớn của tự nhiên đối với con người.

$-$ Qua những hành động của Chử Lầu, người xưa muốn gửi gắm những bài học về cuộc sống đến cho mọi người, đặc biệt là về thái độ sống, cách đối xử với nhau và với thiên nhiên.

Câu `3`:

$-$ Truyện giải thích về sự hình thành của trời đất, mặt trời, mặt trăng, các vì sao và sự sống trên Trái đất.

`->` Qua đó, câu chuyện thể hiện sự tò mò, khám phá và mong muốn tìm hiểu về nguồn gốc của vạn vật của con người.

$-$ Truyện miêu tả mối quan hệ mật thiết giữa con người và tự nhiên.

`->` Con người được sinh ra từ đất, sống nhờ ánh sáng mặt trời, mặt trăng và sự màu mỡ của đất đai.

`->` Tuy nhiên, khi con người trở nên tham lam, ích kỷ, họ đã phá vỡ sự cân bằng đó và phải gánh chịu hậu quả.

$-$ Con người luôn mong muốn trường sinh bất tử, vượt qua quy luật sinh lão bệnh tử.

`->` Truyện Chử Lầu phản ánh khát vọng đó qua hình ảnh vườn Din-giang-ca, nơi con người có thể trẻ lại.

`->` Tuy nhiên, câu chuyện cũng cho thấy sự vô thường của cuộc sống và việc vi phạm quy luật tự nhiên sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường.

$-$ Truyện đề cập đến quá trình lao động sản xuất của con người, từ việc làm ra công cụ, trồng trọt đến thu hoạch.

`->` Qua đó, câu chuyện ca ngợi giá trị của lao động và chỉ trích những hành vi lười biếng, không chịu khó.

$-$ Truyện phản ánh những mối quan hệ xã hội như quan hệ giữa mẹ chồng nàng dâu, giữa cá nhân và cộng đồng.

`->` Qua đó, câu chuyện lên án những hành vi xấu như ích kỷ, tham lam, vô ơn và ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp như đoàn kết, tương trợ.

$-$ Truyện nhắc nhở con người về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.

`->` Khi con người tàn phá tự nhiên, họ sẽ phải đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng.