BTVN: Lập dàn ý về cảm nhận của em trong bài thơ sau

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ

Vắt nửa mình sang thu

Vẫn còn bao nhiêu nắng

Đã vơi dần cơn mưa

Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi.

(Trích Sang Thu-Hữu Thỉnh)

`color{pink}{Vanie}`

`***` Khổ 1: Là những cảm nhận ban đầu của nhà thơ về cảnh sang thu của đất trời.

- Thiên nhiên được cảm nhận từ những gì vô hình (hương, gió), mờ ảo (sương chùng chình), nhỏ hẹp và gần (ngõ)  `=>`Đó là những cảm nhận rất riêng của nhà thơ.

`-`  Mở đầu bức tranh thu là một cảm nhận về hương vị. Đó là Cái hương ổi chín thường khó đọng lại trong những cơn gió nồm nam thổi mạnh của mùa hè, giờ đây bỗng “phả vào trong gió se”, đem đến hương vị dịu ngọt, đằm thắm của mùa thu Bỗng nhận ra hương ổi

`-` Phả vào trong gió se Từ “phả” là động từ mạnh diễn tả mùi hương ổi thơm bốc mạnh, ùa vào trong gió nồng nàn lan toả. Từ bỗng diễn tả tâm trạng ngạc nhiên đến ngỡ ngàng trước sự thay đổi của thiên nhiên. Đã qua bao mùa thu mà vẫn cứ xao xuyến trước sự kì diệu của khoảnh khắc sang thu.

`-`  Gió se là gió nhẹ, khô và  mang theo hơi lạnh `-` đó là  gió của mùa thu, gió báo hiệu mùa thu đã đến, mang theo hương ổi của đồng quê. Nhận ra trong gió có hương ổi là cảm nhận tinh tế của một người sống giữa đồng quê và nhà thơ đã đem đến cho ta một tín hiệu mùa thu dân dã mà thi vị, ông đã phát hiện ra một nét đẹp thật đáng yêu của mùa thu vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ.

`-` Trong “Sang thu”, dấu hiệu đầu thu là hương ổi, làn gió và sương thu. 

`-` “Sương chùng chình qua ngõ- một hình ảnh lung linh huyền ảo. Không còn là những hạt sương mà đã là một màn sương mỏng nhẹ trôi, đang chuyển động chầm chậm nơi đường thôn ngõ xóm. `-` “Chùng chình”là từ láy gợi hình diễn tả hành động chậm chạp như là cố ý chậm lại. Nhà thơ đã thổi hồn vào câu thơ khiến cho màn sương thu chứa đầy tâm trạng, như người đi còn vương vấn, ngập ngừng khi qua ngõ nhà ai…… Ngõ thu… còn là một ẩn dụ tinh tế , không chỉ là Ngõ làng quê mà còn là ngõ thời gian…

`-`   Con người( nhà thơ).: Thi nhân trào dâng cảm xúc, thảng thốt nhận ra: Hình như…

`-`  Hai chữ  hình như thể hiện trạng thái nửa tin nửa ngờ, hé mở bap xốn xang,  ngỡ ngàng. Do ngỡ ngàng nên cả khứu giác, cả xúc giác và thị giác đều như mách bảo thu về mà vẫn chưa thể tin, chưa dám chắc.

`-` Kết hợp một loạt các từ: “bỗng, phả , hình như” tô đậm Nhà thơ giật mình, hơi bối rối, hình như còn có chút gì chưa thật rõ ràng trong cảm nhận. Vì đó là những cảm nhận nhẹ nhàng, thoáng qua. hay là vì quá đột ngột mà tác giả chưa nhận ra? Tâm hồn thi sĩ biến chuyển nhịp nhàng với phút giao mùa của cảnh vật. Từng cảnh sang thu thấp thoáng hồn người : chùng chình, bịn rịn, lưu luyến, bâng khuâng… `=>` Từ cảnh đền hồn người đều chùng chình…

`**` Khổ 2: Nhưng rồi mùa thu dần dần đến và hiện ra ngày càng rõ hơn trước mắt nhà thơ

`-` Sự vận động của h/a thiên nhiên trong thời khắc chuyển mùa được cụ thể hoá bằng những đổi thay của vạn vật. Sông lúc sang thu không còn cuộn chảy dữ dội như những ngày hè mưa lũ, mà êm ả dềnh dàng như đang lắng lại, đang trầm xuống. Một chữ “dềnh dàng” mà nói lên được cái dáng vẻ khoan thai, thong thả của con sông mùa thu, ngỡ như nó được nghỉ ngơi thoải mái khi mùa nước lũ cuồn cuộn đã đi qua.

`-`  Trên mặt đất sông thu mượt mà trôi chảy, trên bầu trời hình ảnh đàn chim bắt đầu vội vã bay về tổ lúc hoàng hôn. Từ “bắt đầu” trong ý thơ được dùng rất độc đáo “bắt đầu vội vã” chứ không phải là “đang vội vã”. Phải tinh tế lắm, yêu và gần gũi với thiên nhiên lắm mới nhận ra được sự bắt đầu, mới chớm vội, chớm thu trong những cánh chim bay.

`-` Cánh chim trời vội vã bay đi, “có đám mây mùa hạ” còn vương lại. Và mây lưu luyến bắc chiếc cầu: “Vắt nửa mình sang thu”. Gợi hình ảnh một làn mây mỏng, nhẹ, kéo dài của mùa hạ còn sót lại như lưu luyến. Đây là một liên tưởng thú vị, một hình ảnh đầy chất thơ. Người ta thường nói: khăn vắt vai, con đường mòn vắt ngang sườn núi….Hữu Thỉnh điểm vào bức tranh thu của mình một hình ảnh mới mẻ, gợi cảm đám mây vắt qua 2 mùa: một nửa còn ở mùa hạ, một nửa đã sang thu. Bằng h/a này tác giả gợi được vẻ đẹp của thời khắc giao mùa thật tinh tế. Đó chỉ có thể là h/a được sáng tạo từ một hồn thơ tinh tế và nhạy cảm.

. Khúc giao mùa của không gian và thời gian khi sang thu còn được thể hiện ở chiều sâu suy ngẫm trong khổ cuối. - Khổ cuối nói về những biến chuyển của nắng, mưa, sấm trong lúc giao mùa với những nhận xét tinh tế của môộ người am hiểu tường tận các hiện tượng thời tiết này: Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa +Lại thêm một sự đối lập: nắng vẫn còn nhưng mưa đã vơi dần. Mùa thu nắng sẽ nhạt dần, nhưng lúc giao mùa, nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng. Những ngày sang thu, đã ít đi những cơn mưa rào ào ạt vàcũng bớt đi những tiếng sấm bất ngờ thường chỉ có trong mùa hạ. Các từ ngữ : “vẫn còn – đã vơi dần – cũng bớt bất ngờ” vừa cho thấy, vẫn còn đó dấu ấn, vẫn còn đó dư âm của mùa hạ. Nhưng tất cả đã đi vào chừng mực, vào thế ổn định mang nét đặc trưng của mưa nắng phút giao mùa sang thu. Những câu thơ vừa tả cảnh, vừa kín đáo bộc lộ cảm xúc giao mùa của lòng người trong mối luyến giao thấm quyện với thiên nhiên.

`+`  Bài thơ khép lại bằng hai dòng thơ hàm chứa ý nghĩa: Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi Hai dòng cuối bài  có hai tầng ý nghĩa: tả thực và ẩn dụ  `-` gợi ta liên tưởng đến một tầng ý nghĩa khác `-` ý nghĩa về con người và cuộc sống. 

`@` Ý nghĩa ẩn dụ (gợi nhiều liên tưởng, suy ngẫm ở người đọc):

Sấm : những vang động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. Hàng cây đứng tuổi gợi tả những con người từng trải đã từng vượt qua những khó khăn, những thăng trầm của cuộc đời. Qua đó, con người càng trở nên vững vàng hơn. Thời gian trôi nhanh qua cửa, cuộc đời mỗi con người là một chứng nhân nhìn mùa thu đi qua. Bởi thế tiếc nuối vẫn mãi là cảm xúc của con người trước thời gian. Tâm trạng ấy đã được nhà thơ gửi vào cảnh vật, gửi vào trạng thái của thiên nhiên nhằm khắc hoạ thời khắc mà mọi vật đang chuyển mình sang thu.

I. Mở bài:

`-` Giới thiệu tác giả Hữu Thỉnh và bài thơ "Sang thu".

`-` Nhận xét khái quát về bài thơ: Một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, lãng mạn, và những cảm xúc tinh tế khi mùa thu đến.

II. Thân bài:

`1` . Cảm nhận về hình ảnh thiên nhiên khi sang thu :

`+` "Bỗng nhận ra hương ổi / Phả vào trong gió se": Cảm nhận đầu tiên về mùa thu qua hương ổi chín, tạo nên sự gần gũi và thân thuộc.

`+` Gió se lạnh nhẹ, mang theo hương ổi, là dấu hiệu đặc trưng của mùa thu ở miền Bắc Việt Nam.

`+` "Sương chùng chình qua ngõ / Hình như thu đã về": Sương mù nhẹ nhàng, chậm rãi, tạo nên không gian mờ ảo, lãng mạn.

`+` Từ "chùng chình" gợi tả sự chậm rãi, thư thái, như báo hiệu mùa thu đến.

`+` "Sông được lúc dềnh dàng / Chim bắt đầu vội vã": Sự tương phản giữa sông nước êm ả và cánh chim vội vã bay đi tìm nơi ấm áp hơn.

`+` Từ "dềnh dàng" gợi tả sự bình yên, êm đềm của dòng sông mùa thu.

`+` "Có đám mây mùa hạ / Vắt nửa mình sang thu": Hình ảnh mây mùa hạ còn sót lại, đang chuyển mình sang mùa thu, tạo nên bức tranh thiên nhiên thú vị.

`+` Hình ảnh "vắt nửa mình" rất sống động, gợi tả sự chuyển đổi tinh tế giữa hai mùa.

`2`. Những thay đổi của thời tiết và thiên nhiên:

`+` "Vẫn còn bao nhiêu nắng / Đã vơi dần cơn mưa": Nắng vẫn còn nhưng cơn mưa đã giảm, thể hiện sự chuyển giao nhẹ nhàng giữa mùa hạ và mùa thu.

`+` Sự thay đổi của thời tiết báo hiệu một mùa thu dịu dàng, ấm áp.

`+` "Sấm cũng bớt bất ngờ / Trên hàng cây đứng tuổi": Sấm ít đi, không còn bất ngờ như trước, tạo cảm giác yên bình, ổn định.

`+` Hình ảnh "hàng cây đứng tuổi" gợi tả sự trưởng thành, già dặn, tạo nên sự trầm lắng và sâu lắng của mùa thu.

`3`. Nghệ thuật của khổ thơ

`+` Khả năng quan sát tinh tế

`+` Sự miêu tả với những nét vẽ gợi tả độc đáo 

`+` Biện pháp tu từ :

→ Khổ `1` :  Nhân hóa “chùng chình”

→ Khổ `2` : Tương phản đối lập “dềnh dàng” và “ vội vã”

                   Nhân hoá “vắt nửa mình”

→ Khổ `3` :  Tương phản đối lập “vẫn còn” và “vơi dần”; “nắng” và “mưa”

                   Ẩn dụ "Sấm" ; "Hàng cây đứng tuổi"

`4`. Cảm xúc và suy nghĩ của tác giả :  

`+` Sự bất ngờ, ngỡ ngàng khi mùa thu đến.

`+` Niềm vui và sự thích thú khi nhận ra những thay đổi tinh tế của thiên nhiên.

`+` Sự chiêm nghiệm về thời gian, tuổi tác và sự trưởng thành.

III. Kết bài:

`+` Khái quát lại nội dung, nghệ thuật.

`+` Khẳng định giá trị nghệ thuật của bài thơ, nêu cảm nghĩ về giá trị của tác phẩm. 

CHÚC BẠN HỌC TỐT!~