Bài 28: Tập hát quan họ trang 136 Tiếng Việt 5 tập 1 Kết nối tri thức: Em biết môn nghệ thuật truyền thống nào?...

Khởi động

Nói vài điều em biết về một môn nghệ thuật truyền thống của nước ta.

Hướng dẫn giải :

Em dựa vào hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi.

Gợi ý:

- Em biết môn nghệ thuật truyền thống nào?

- Môn nghệ thuật đó thuộc địa phương nào?

- Đặc điểm ra sao?

Lời giải chi tiết :

Cải lương là một thể loại nghệ thuật biểu diễn truyền thống của Việt Nam, thường được thực hiện trên sân khấu với sự kết hợp của âm nhạc, hát kịch, múa và diễn xuất. Thường được biểu diễn bằng tiếng miền Nam, cải lương phản ánh cuộc sống, tâm trạng và giá trị văn hóa của người Việt Nam. Đặc điểm nổi bật của cải lương là sự kết hợp giữa hát, diễn xuất và múa, cùng với việc sử dụng âm nhạc và những cử chỉ biểu cảm để truyền đạt thông điệp của câu chuyện. Trong quá trình phát triển, cải lương đã trải qua nhiều giai đoạn và có sự biến đổi, đa dạng về nội dung và hình thức biểu diễn. Tuy nhiên, bản sắc truyền thống của nó vẫn được giữ gìn và phát triển, là một phần không thể thiếu của văn hóa dân tộc Việt Nam.

Bài đọc 1

TẬP HÁT QUAN HỌ

Dạo ấy, chúng tôi ngày nào cũng đến nhà bà Trưởng. Trước đây, bà là trưởng bè quan họ nữ nổi tiếng, nên lâu dần người ta gọi bà là bà Trưởng. Đường vào nhà bà cong như cổ ngỗng, hai bên trồng hoa tầm xuân. Trước nhà có hồ rộng thả sen, có vườn trồng táo. Táo cổ thụ um tùm rợp bóng, táo chín vỡ thơm nức trên những phiến đá xanh xếp như bộ xa lông đồ sộ ngoài trời. Trong khung cảnh thơ mộng ấy, chúng tôi được nghe các cô gái tập hát quan họ dưới sự chỉ dẫn của bà Trưởng.

Tôi vẫn nhớ những buổi tập hát trong vườn táo mùa xuân. Trời se se, nắng ấm xuyên qua tàng cây, rơi lổ đổ xuống thảm lá khô. Các liền chị chít khăn đen, má đỏ hồng, ngồi trên những phiến đá xanh, tập điệu Ngỏ lời. Điệu Ngỏ lời phải hát với giọng thẹn thùng, e ấp, tiếng hát phải như nước suối thượng nguồn, róc rách, từ từ, nhưng trong vắt, tinh khôi và hứa hẹn một dòng cuồn cuộn.

Sang hè, đêm trăng, gió lùa từ hồ sen trước nhà thổi lên mát rượi. Các chị lại tập điệu Thương nhau. Điệu Thương nhau phải hát nồng cháy, thiết tha. Bà Trưởng dạy các chị từ cách lấy hơi, nhả chữ tròn vành rõ tiếng, đến cách ngân rung luyến láy âm thanh. Sau hè đến thu là lúc các chị tập được nhiều điệu nhất. Điệu cuối cùng là Giã bạn. Đây là điệu kết thúc hội hát, để mọi người ai về quê ấy. Điệu Giã bạn được các chị hát với giọng lưu luyến, dùng dằng, đau đáu, nghe buồn biết chừng nào!

Từ nhà bà Trưởng ra về, tâm trí tôi vẫn cứ ngân nga điệp khúc da diết “Quan họ nghỉ, chúng em ra về...” của điệu Giã bạn. Tôi vẫn mong ngóng đến ngày, điệp khúc đó sẽ được ngân lên bằng giọng hát của chính tôi, chứ không chỉ vang lên trong tâm trí như khi ấy.

(Theo Nguyễn Phan Hách)

Từ ngữ

- Tàng cây: bóng mát của cây hoặc tán lá xum xuê của cây.

- Liền chị: người nữ hát quan họ.

Các liền chị tập hát trong khung cảnh như thế nào?

Hướng dẫn giải :

Em đọc đoạn văn đầu tiên và đoạn văn thứ hai của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải chi tiết :

Các liền chị tập hát trong khung cảnh: Táo cổ thụ um tùm rợp bóng, táo chín vỡ thơm nức trên những phiến đá xanh xếp như bộ xa lông đồ sộ ngoài trời. Trời se se, nắng ấm xuyên qua tàng cây, rơi lổ đổ xuống thảm lá khô.

Bài đọc 2

Tìm những chi tiết miêu tả các liền chị lúc tập hát.

Hướng dẫn giải :

Em đọc đoạn văn thứ hai của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải chi tiết :

Những chi tiết miêu tả các liền chị lúc tập hát: Các liền chị chít khăn đen, má đỏ hồng, ngồi trên những phiến đá xanh.

Bài đọc 3

Bà Trưởng dạy các liền chị hát mỗi điệu quan họ dưới đây ra sao?

- Ngỏ lời

- Thương nhau

- Giã bạn

Hướng dẫn giải :

Em đọc đoạn văn thứ 2 và 3 của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải chi tiết :

- Ngỏ lời: Điệu Ngỏ lời phải hát với giọng thẹn thùng, e ấp, tiếng hát phải như nước suối thượng nguồn, róc rách, từ từ, nhưng trong vắt, tinh khôi và hứa hẹn một dòng cuồn cuộn.

- Thương nhau: Điệu Thương nhau phải hát nồng cháy, thiết tha. Bà Trưởng dạy các chị từ cách lấy hơi, nhả chữ tròn vành rõ tiếng, đến cách ngân rung luyến láy âm thanh.

- Giã bạn: Điệu Giã bạn được các chị hát với giọng lưu luyến, dùng dằng, đau đáu, nghe buồn biết chừng nào.

Bài đọc 4

Những chi tiết dưới dây giúp em hiểu điều gì về nhân vật “tôi”?

- Ngày nào cũng đến nhà bà Trưởng nghe các liền chị tập hát quan họ.

- Ngân nga mãi điệp khúc của điệu Giã bạn trong tâm trí.

- Mong ngóng đến ngày chính mình dược hát các giai điệu đó.

Hướng dẫn giải :

Em đọc kĩ các chi tiết, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết :

Những chi tiết đó giúp em hiểu rằng nhân vật “tôi” là người rất yêu quan họ và có mong muốn được học hát quan họ.

Bài đọc 5

Dựa vào tranh minh hoạ và nội dung bài đọc, nêu cảm nhận của em về nghệ thuật hát quan họ.

Hướng dẫn giải :

Em nêu cảm nhận của em về nghệ thuật hát quan họ dựa vào tranh minh hoạ và nội dung bài đọc.

Lời giải chi tiết :

Cảm nhận của em về nghệ thuật hát quan họ: em thấy nghệ thuật hát quan họ rất tỉ mỉ chỉn chu từ quần áo, đầu tóc cho tới cách hát, cách lấy hơi, cách nhả chữ, nhịp điệu, giọng hát,… để hát được một điệu quan họ là một nghệ thuật thực sự.

Vận dụng 1

Tìm trong và ngoài bài đọc 2 – 3 từ cho mỗi nhóm dưới đây:

Hướng dẫn giải :

Em dựa vào nội dung bài đọc và hiểu biết của bản thân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết :

Vận dụng 2

Sử dụng 1 – 2 từ ngữ đã tìm được ở bài tập 1 để đặt câu giới thiệu một môn nghệ thuật truyền thống.

Hướng dẫn giải :

Em viết câu dựa vào từ ngữ ở bài tập 1.

Lời giải chi tiết :

Dân ca Quan họ Bắc Ninh là một hình thức hát giao duyên giữa các liền anh liền chị.