Soạn bài Đổi tên cho xã Văn 8 tập 1 Cánh diều : Tóm tắt nội dung văn bản (Văn bản kể lại sự việc gì?...

Câu hỏi:

Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tóm tắt nội dung văn bản (Văn bản kể lại sự việc gì? Sự việc ấy xảy ra trong bối cảnh nào? Cốt truyện có gì đặc biệt?...)

Hướng dẫn giải :

Đọc và tóm tắt nội dung văn bản

Lời giải chi tiết :

Văn bản kể về sự việc xã Cà Hạ sắp được đổi tên, sự việc diễn ra trong buổi công bố tên xã mới vô cùng long trọng. Việc đổi tên xã khiến chính quyền xã phải phân công lại nhiệm vụ cho từng người. Sau khi nghe phân công nhiệm vụ, ông Sửu thắc mắc về nhiệm vụ của mình và được giao cho vị trí chủ nhiệm trung tâm Triệt sản gia súc. Chưa ai hiểu rõ được nhiệm vụ mình được giao là gì, mọi người bàn tán rất nhiều. Kết thúc văn bản là cuộc nói chuyện của ông Nha, ông Thỉnh và Văn Sửa cho thấy sự hài hước, trào phúng của văn bản này.

- Văn bản kể về sự việc xã Cà Hạ sắp được đổi tên.

- Việc đổi tên xã khiến chính quyền xã phải phân công lại nhiệm vụ cho từng người.

- Chưa ai hiểu rõ được nhiệm vụ mình được giao là gì, mọi người bàn tán rất nhiều.

- Văn bản kể lại sự kiện đổi tên của xã Cà Hạ, đồng thời thông báo tới tất cả mọi người trong xã những điều đổi mới của xã.

- Sự việc ấy xảy ra trong bối cảnh mọi người trong làng đang gặp phải khó khăn về kinh tế, tiền bạc, ruộng vườn bỏ không, chăn nuôi đình đốn.

Câu hỏi:

Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đặc điểm của hài kịch được thể hiện trong văn bản ở những phương diện nào (xung đột, nhân vật, hành động, lời thoại, thủ pháp trào phúng,…)?

Hướng dẫn giải :

Xem kĩ Kiến thức ngữ văn đầu bài

Lời giải chi tiết :

- Xung đột kịch: xung đột giữa sự thật thà và bệnh ảo tưởng.

- Nhân vật: các nhân vật có sự không tương xứng giữa bên trong và bên ngoài (Ông Nha tỏ ra hiểu biết nhưng thực chất là người ảo tưởng)

- Hành động: mâu thuẫn với phẩm chất.

- Thủ pháp trào phúng: những lời phát biểu của ông chủ tịch xã được phóng đại đến mức khoa trương.

- Đặc điểm của hài kịch được thể hiện trong văn bản ở những phương diện:

+ Xung đột: Ông Nha – chủ tịch xã với những ảo tưởng, ông đổi tên xã, phong các chức danh cho mọi người trong xã để sĩ diện, khoe khoang, mong muốn sẽ giúp xã ngày càng trở nên giàu có và phát triển. Tuy nhiên, trên thực tế, chính những việc làm đó đã khiến xã rơi vào hoàn cảnh nghèo đói.

+ Nhân vật: ông Đốp, ông Thình,…

+ Lời thoại: lời thoại đã bộc lộ được rõ nét tính cách, đặc điểm nhân vật của họ.

+ Thủ pháp trào phúng: ông Nha ảo tưởng sẽ xây dựng xã văn minh giàu mạnh, phát triển nhưng lại đẩy xã vào tình cảnh nghèo đói, lộn xộn và đầy lố bịch.

Câu hỏi:

Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Liên hệ, kết nối với cuộc sống và bản thân để hiểu sâu hơn về nội dung văn bản và hiểu thêm chính mình.

Hướng dẫn giải :

Trả lời theo kinh nghiệm của bản thân.

Lời giải chi tiết :

Chúng ta cần đồng nhất giữa bên trong và bên ngoài.

Câu hỏi:

Câu 4 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đọc trước văn bản Đổi tên cho xã và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lưu Quang Vũ

Hướng dẫn giải :

Tìm hiểu thông tin về Lưu Quang Vũ

Lời giải chi tiết :

Lưu Quang Vũ sinh tại xã Thiệu Cơ, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ nhưng quê gốc lại ở quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, là con trai nhà viết kịch Lưu Quang Thuận và bà Vũ Thị Khánh, và tuổi thơ sống tại Phú Thọ cùng cha mẹ. Khi hoà bình lập lại (1954) gia đình ông chuyển về sống tại Hà Nội. Thiên hướng và năng khiếu nghệ thuật của ông đã sớm bộc lộ từ nhỏ và vùng quê trung du Bắc Bộ đó đã in dấu trong các sáng tác của ông sau này.

- Lưu Quang Vũ sinh tại xã Thiệu Cơ, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ, quê gốc ở quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, sau chuyền về sống tại Hà Nội (1954).

- Thiên hướng và năng khiếu nghệ thuật của ông đã sớm bộc lộ từ nhỏ

Câu hỏi:

Câu 1 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đoạn chữ in nghiêng mở đầu này có nhiệm vụ gì?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ đoạn in nghiêng

Lời giải chi tiết :

Đoạn chữ in nghiêng mở đầu là giới thiệu về bối cảnh xảy ra câu chuyện.

Giới thiệu về bối cảnh xảy ra câu chuyện.

Đoạn chữ in nghiêng mở đầu này có nhiệm vụ giới thiệu bối cảnh, không gian tổ chức sự kiện đổi tên cho xã.

Câu hỏi:

Câu 2 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Mục đích của cuộc họp là gì?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ đoạn văn

Lời giải chi tiết :

Mục đích của cuộc họp là thông báo việc xã đổi tên thành xã Hùng Tâm, phố Cà

Mục đích của cuộc họp: thông bảo việc xã đổi tên từ xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm, phố Cà, thủ phủ của xã, sẽ thành thị trấn Hùng Tâm.

Câu hỏi:

Câu 3 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tên mới của xã khác gì tên cũ?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ đoạn văn

Lời giải chi tiết :

Tên mới của xã là Hùng Tâm hay hơn và có ý nghĩa hơn cái tên Cà và Cà Hạ. Tên cũ không có ý nghĩa gì đặc biệt.

Tên mới của xã là Hùng Tâm, nghe có vẻ hay hơn tên cũ (Cà Hạ) nhưng cũng không có ý nghĩa gì đặc biệt.

Câu hỏi:

Câu 4 (trang 87, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Vì sao một số dòng chữ được in nghiêng và để trong ngoặc đơn?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ các dòng in nghiêng trong ngoặc đơn

Lời giải chi tiết :

Một số dòng chữ được in nghiêng và để trong ngoặc đơn được dùng để miêu tả động tác mà diễn viên sẽ làm.

Vì dùng để miêu tả động tác mà diễn viên sẽ làm.

Một số dòng chữ được in nghiêng và để trong ngoặc đơn được dùng để giải thích cho các động tác mà diễn viên sẽ biểu diễn.

Câu hỏi:

Câu 5 (trang 87, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tên các chức vụ được thay đổi ra sao?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ đoạn văn

Lời giải chi tiết :

- Bạch Bá Thình từ chức Đội trưởng đội Sáu thành người giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ kiêm Trưởng ban Ngoại vụ của Liên hợp xã.

- Lê Khắc Tự từ chức Tổ trưởng Tổ nề mộc thành người giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Xây dựng và kiến thiết cơ bản.

- Hà Thị Thủ từ chức Cửa hàng trưởng Cửa hàng mua bán xã thành người giữ chức Chủ nhiệm Công ty dịch vụ Thương nghiệp Hùng Tâm.

- Hà Văn Ruộng từ chức Đội trưởng đội Hai thành người giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Điều phối nhân lực và sản xuất nông nghiệp.

- Bà Độp từ chức Trưởng trại lợn thành người giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Chăn nuôi gia súc [....]

- Đồng chí Bạch Bá Thình thôi giữ chức Đội trưởng đội Sáu để giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Công nghệ kiêm Trưởng ban Ngoại vụ của Liên hợp xã.

- Đồng chí Lê Khắc Tự thôi giữ chức Tổ trưởng Tổ nề mộc để nhận chức Chủ nhiệm Trung tâm Xây dựng và kiến thiết cơ bản.

- Đồng chí Hà Văn Ruộng thôi giữ chức Đội trưởng đội Hai để giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Điều phối nhân lực và sản xuất nông nghiệp.

- Bà Độp – nguyên Trưởng trại lợn được giữ chức Chủ nhiệm Trung tâm Chăn nuôi gia súc.

Câu hỏi:

Câu 6 (trang 88, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Ngôn ngữ hài hước được thể hiện ở chi tiết nào?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ đoạn văn

Lời giải chi tiết :

Ngôn ngữ hài hước được thể hiện ở chi tiết: Người hoạn lợn được mở một Trụ sở Hoạn lợn và được lấy với cái tên bớt thô là Trung tâm Triệt sản gia súc Hùng Tâm.

Chi tiết: Người hoạn lợn được mở một Trụ sở Hoạn lợn và được lấy với cái tên bớt thô là Trung tâm Triệt sản gia súc Hùng Tâm.

Ngôn ngữ hài hước được thể hiện ở chi tiết: Người hoạn lợn được mở một Trụ sở Hoạn lợn và được lấy với cái tên bớt thô là “Trung tâm Triệt sản gia súc Hùng Tâm”.

Câu hỏi:

Câu 7 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Ngôn ngữ của ông Nha ở đoạn này có gì gây cười?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ đoạn văn

Lời giải chi tiết :

Ngôn ngữ của ông Nha không phù hợp với một cuộc họp có tính trang trọng. Lời nói có nhiều từ ngữ không rõ nghĩa như: ta bung ra, ta bung ra pháo. Điều đáng cười nữa là ở chỗ ông muốn phát triển kinh tế nhưng những công việc vốn là lợi thế ở xã lại triệt để vứt bỏ, chuyển sang sản xuất pháo, thứ mà chính những người nhận nhiệm vụ quản lí cũng không hiểu rõ. Ông Nha càng cố nói những từ khoa học, thì càng lộ ra nhiều sự thiếu hiểu biết của mình như Trung tâm Công nghệ mà chỉ sản xuất có pháo.

Ngôn ngữ của ông Nha không phù hợp với một cuộc họp có tính trang trọng, ông càng cố nói những từ khoa học, thì càng lộ ra nhiều sự thiếu hiểu biết của mình.

Ngôn ngữ của ông Nha gây cười ở chỗ: dùng nhiều từ ngữ không có ý nghĩa “bung ra, ta bung ra,…ta bung ra pháo”.

Câu hỏi:

Câu 8 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Dự đoán kết quả đổi mới của ông Nha.

Hướng dẫn giải :

Dự đoán theo suy nghĩ của mình

Lời giải chi tiết :

Kết quả đổi mới xã của ông Nha sẽ thất bại và không đi tới đâu vì sự đổi mới không tổ chức, không khoa học, phân bổ chức vụ một cách tràn lan và giao trọng trách cho những người thiếu chuyên môn.

Kết quả đổi mới xã của ông Nha sẽ thất bại và không đi tới đâu

Dự đoán: kế hoạch phát triển xã của ông Nha thất bại, cuộc sống của người dân trong làng ngày càng nghèo khổ, cơ cực hơn nữa.

Câu hỏi:

Câu 1 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nội dung chính của văn bản Đổi tên cho xã là gì? Nội dung đoạn trích này liên quan như thế nào với tên vở kịch Bệnh sĩ?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết :

Nội dung chính của văn bản Đổi tên cho xã là cuộc họp thông báo những đổi mới của xã Hùng Tâm từ tên xã đến chức vụ của một số người.

Đoạn trích "Đổi tên cho xã” là phần mở đầu của vở kịch "Bệnh sĩ”.

- Nội dung chính: cuộc họp thông báo những đổi mới của xã Hùng Tâm.

- Mối liên quan: là đoạn mở đầu

Nội dung chính: kể về việc đổi tên xã từ Cà Hạ thành Hùng Tâm. Đồng thời, ông Nha – chủ tịch xã thông báo thay đổi một số điều mới về xã: tổ chức các bộ phận của xã và phong chức vụ cho một số người.

Câu hỏi:

Câu 2 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Quan sát văn bản và chỉ ra cách trình bày kịch bản có gì khác với cách trình bày một truyện ngắn, bài kí hoặc thơ. Nhận biết các chỉ dẫn sân khấu (các dòng chữ in nghiêng đặt trong ngoặc đơn) và chức năng của các chỉ dẫn ấy.

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ văn bản và phần Kiến thức ngữ văn đầu bài

Lời giải chi tiết :

Cách trình bày kịch bản khác xa so với cách trình bày truyện ngắn, kí hoặc thơ. Bởi trong văn bản hài kịch chủ yếu là lời đối thoại giữa các nhân vật với nhau, đan xen vào đó là một số câu văn miêu tả hành động mà các nhân vật sẽ làm.

- Văn bản hài kịch chủ yếu là lời đối thoại giữa các nhân vật với nhau

- Chỉ dẫn sân khấu: in nghiêng hoặc trong ngoặc đơn

- Chức năng: miêu tả hành động mà các nhân vật sẽ làm.

- Điểm khác giữa cách trình bày kịch bản và cách trình bày một truyện ngắn, bài kí:

+ Trong cách trình bày kịch bản, nội dung được thể hiện qua các lời đối thoại của các nhân vật, lồng vào sử dụng những từ ngữ mang tính hài hước, gây cười.

Câu hỏi:

Câu 3 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy phân tích một số đặc điểm hài kịch được thể hiện rõ ở văn bản Đổi tên cho xã.

Hướng dẫn giải :

Đọc và chọn lựa, phân tích

Lời giải chi tiết :

- Văn bản có sự mâu thuẫn giữa cái xấu và cái tốt. Ông Nha vẽ ra một viễn tưởng cao đẹp về một xã phát triển, giàu mạnh nhưng thực tế thì những gì ông làm đều chỉ đẩy người dân vào cái nghèo đói. Đó là sự tương phản giữa áo tưởng và thực tế.

- Nhân vật trong đoạn trích có sự không tương xứng giữa thực chất bên trong và hình thức bên ngoài, giữa suy nghĩ và hành động khiến việc làm trở nên lố bịch hài hước.

- Đoạn trích chủ yếu toàn là lời thoại giữa các nhân vật với nhau. Lời thoại bộc lộ được đặc điểm, tính cách, có yếu tố hài hước, gây cười.

- Đoạn trích cũng sử dụng thủ pháp trào phúng, phóng đại. Ví dụ: Ông Nha vẽ lên những viễn tưởng cao đẹp về một xã phát triển khoa học, giàu mạnh những thực tế nhưng thực tế chỉ là những lời nói sáo rỗng, giả dối, lố bịch.

- Mâu thuẫn: giữa cái xấu và cái tốt.

- Nhân vật: không tương xứng giữa thực chất bên trong và hình thức bên ngoài, giữa suy nghĩ và hành động

- Lời thoại: bộc lộ được đặc điểm, tính cách, có yếu tố hài hước, gây cười.

- Thủ pháp trào phúng, phóng đại.

Ví dụ: Ông Nha vẽ lên những viễn tưởng cao đẹp về một xã phát triển khoa học, giàu mạnh những thực tế nhưng thực tế chỉ là những lời nói sáo rỗng, giả dối, lố bịch

- Một số đặc điểm hài kịch được thể hiện rõ ở văn bản Đổi tên cho xã:

+ Xung đột: Ông Nha – chủ tịch xã với những ảo tưởng, ông đổi tên xã, phong các chức danh cho mọi người trong xã để sĩ diện, khoe khoang, mong muốn sẽ giúp xã ngày càng trở nên giàu có và phát triển. Tuy nhiên, trên thực tế, chính những việc làm đó đã khiến xã rơi vào hoàn cảnh nghèo đói.

+ Nhân vật: ông Đốp, ông Thình,… Đó là những tên gọi gần gũi.

+ Lời thoại: lời thoại đã bộc lộ được rõ nét tính cách, đặc điểm nhân vật của họ.

+ Thủ pháp trào phúng: ông Nha ảo tưởng sẽ xây dựng xã văn minh giàu mạnh, phát triển nhưng lại đẩy xã vào tình cảnh nghèo đói, lộn xộn và đầy lố bịch.

Câu hỏi:

Câu 4 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha tiêu biểu cho kiểu người nào trong xã hội? Hãy phân tích đặc điểm tính cách của nhân vật này.

Hướng dẫn giải :

Đọc và liên hệ

Lời giải chi tiết :

- Nhân vật tiêu biểu cho thói ưa chuộng hư danh, háo danh, “bệnh” hình thức, …không chú trọng nội dung, chất lượng công việc – Căn bệnh phổ biến trong xã hội.

- Biểu hiện:

+ Cách tổ chức trang trí cuộc họp.

+ Ngôn ngữ, lời phát biểu, lời nói dài dòng, văn hoa, sáo rỗng.

- Nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha tiêu biểu cho kiểu người sĩ diện hão, háo danh, háo chức, giả dối và không có năng lực trong xã hội.

- Đặc điểm tính cách của ông Toàn Nha:

+ Ông là một người ưa sĩ diện, giả dối và không biết lượng sức mình.

+ Ông Nha có khát vọng sẽ đổi tên xã và các chức danh sao cho thật nhiều, thật kêu, thật hay, rồi từ đó đổi mới xã theo những nơi phát triển khác mà ông tìm hiểu qua quýt, giúp cho xã giàu mạnh để ông được nở mày nở mặt với các xã khác và được cấp trên chú ý.

+ Bên cạnh đó, mặc dù chưa làm ra được thành tựu nào cho xã nhưng ông Nha đã có những phát biểu rất hùng hồn, hoa mỹ, đầy tự tin. Rồi thực tế đã chứng minh rằng những điều đó chỉ là sáo rỗng, khiến tới dẫn đến kết quả cuộc sống nhân dân xã rơi vào nghèo đói, không còn được yên bình như trước.

Câu hỏi:

Câu 5 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Theo em, văn bản Đổi tên cho xã đã nêu lên và phê phán hiện tượng gì? Điều đó còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết :

Theo em, văn bản Đổi tên cho xã đã nêu lên và phê phán một hiện tượng nhức nhối trong xã hội Việt Nam, đó là thích sĩ diện.

Điều đó tồn tại từ rất lâu trước đây mà đến nay vẫn là một hiện tượng phổ biến trong xã hội

Phê phán hiện tượng: thích sĩ diện => tồn tại từ rất lâu trước đây mà đến nay vẫn là một hiện tượng phổ biến trong xã hội.

Theo em, văn bản đã nêu và phê phán hiện tượng ưa sĩ diện, mắc căn bệnh “háo danh” của rất nhiều người trong xã hội. Điều đó còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay. Bởi ngày nay, vẫn còn tồn tại rất nhiều người có tính sĩ diện, không chỉ gây ảnh hưởng tới bản thân họ mà còn làm ảnh hưởng tới mọi người, gây ra nhiều hậu quả khó lường và các tác động tiêu cực ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của cả cộng đồng.

Câu hỏi:

Câu 6 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bằng trải nghiệm của bản thân, em hãy nêu một số ý nói về tác hại của “bệnh sĩ” trong cuộc sống.

Hướng dẫn giải :

Trả lời theo trải nghiệm cá nhân

Lời giải chi tiết :

Tác hại của bệnh sĩ: Khiến con người ta luôn chạy đua với thành tích, luôn muốn mình cao siêu hơn, nổi bật hơn mọi người. Con người dễ ảo tưởng về thành tựu mình đạt được.

Tác hại của bệnh sĩ:

- Mệt mỏi vì luôn chạy đua với thành tích

- Dễ ảo tưởng về thành tựu mình đạt được.

- Nhiều người sẵn sàng nói dối, làm sai, mặc kệ ảnh hưởng tới người xung quanh và chỉ quan tâm đến kết quả, nhằm mong muốn khoe khoang bản thân mình tài giỏi hơn người khác.

- Trong cuộc sống ngày nay, rất nhiều bạn trẻ đua đòi, sĩ diện, luôn đua theo phong trào, sẵn sàng ăn cắp, ăn trộm chỉ để có tiền mùa đồ hiệu, quần áo sang chảnh,…