Soạn bài Nắng mới Văn 8 tập 1 Cánh diều : Bài thơ có được chia khổ hay không? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào?...

Câu hỏi:

Câu 1 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ có được chia khổ hay không? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?

Hướng dẫn giải :

Đọc trước bài thơ.

Lời giải chi tiết :

- Bài thơ được chia thành ba khổ.

- Vần trong bài thơ là vần cách.

- Các dòng thơ được ngắt nhịp 3/4, 4/3, 2/5

Bài thơ được chia theo khổ, mỗi khổ gồm 4 câu thơ, vần trong bài thơ được gieo theo vần chân (song – không, thời – phơi). Các dòng thơ được ngắt nhịp linh hoạt, đa dạng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình (nhịp 3/4, 4/3, 2/5).

Câu hỏi:

Câu 2 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ viết về ai, về điều gì? Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là ai? Mạch cảm xúc của tác giả được thể hiện qua các phần của bài thơ như thế nào và cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ văn bản.

Lời giải chi tiết :

- Bài thơ viết về mẹ và nỗi nhớ mẹ của tác giả.

- Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là người con

- Mạch cảm xúc:

+ Phần 1: Hoàn cảnh nảy sinh nỗi nhớ mẹ.

+ Phần 2: Nỗi nhớ mẹ và hình ảnh người mẹ trong quá khứ.

+ Phần 3: Hình ảnh của mẹ trong ký ức người con.

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ về người mẹ đã đi xa.

Bài thơ viết về người mẹ, về nỗi buồn bã, nhớ nhung, thể hiện tình cảm cảm xúc dành cho người mẹ. Người đang bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ là nhân vật “tôi”. Bài thơ trải dài theo mạch cảm xúc, kết cấu đan xen giữa quá khứ và hiện tại như một hồi ức về người mẹ thân yêu của nhà thơ.

Câu hỏi:

Câu 3 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ có những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào và tác dụng của chúng là gì?

Hướng dẫn giải :

Đọc văn bản và chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật và nêu ra tác dụng.

Lời giải chi tiết :

- Từ láy: xao xác, não nùng, chập chờn, mường tượng.

- Hình ảnh: nắng mới, hình ảnh mẹ, áo đỏ người đưa trước giậu phơi, nét cười đen nhánh.

- Biện pháp nghệ thuật: nhân hoá (nắng mới reo ngoài nội).

→ Tác dụng: khiến bài thơ chợt chùng hẳn xuống, nặng trĩu một nỗi buồn, một nỗi buồn dịu nhẹ, một tâm trạng quạnh hiu xa vắng, gợi nỗi nhớ về người mẹ đã đi xa.

Những từ ngữ, hình ảnh: Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng, Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời; Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ → những từ ngữ, hình ảnh giản dị, gần gũi với cuộc sống đời thướng giúp tạo nên cảm giác quen thuộc, gần gũi và dễ tìm được sự đồng cảm nơi người đọc.

Câu hỏi:

Câu 4 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đọc trước bài thơ Nắng mới; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lưu Trọng Lư.

Hướng dẫn giải :

Đọc trước bài thơ Nắng mới; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lưu Trọng Lư.

Lời giải chi tiết :

Nhà thơ Lưu Trọng Lư, (1912 – 1991). Quê gốc: Bắc Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, là một nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam.

- Tác giả Lưu Trọng Lư:

+ Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là một nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, quê làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong một gia đình quan lại xuất thân nho học.

+ Ông học đến năm thứ ba tại trường Quốc học Huế thì ra Hà Nội làm văn, làm báo để kiếm sống. Ông là một trong những nhà thơ khởi xướng Phong trào Thơ mới và rất tích cực diễn thuyết bênh vực “Thơ mới” đả kích các nhà thơ “cũ”.

+ Sau năm 1954, ông tiếp tục hoạt động văn học, nghệ thuật: hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ năm 1957, đã từng làm Tổng thư ký Hội nghệ sỹ sân khấu Việt Nam.

Câu hỏi:

Câu 5 (trang 42, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy tưởng tượng và chia sẻ cảm xúc, tâm trạng,… của em khi đón nhận ánh nắng mới.

Hướng dẫn giải :

Trả lời theo cảm nhận của bản thân.

Lời giải chi tiết :

Khi được đón nhận ánh nắng mới bừng lên vào cuối xuân, đầu hạ em cảm thấy thật ấm áp và vui vẻ. Ánh nắng ấm đem lại cảm giác yên bình và hạnh phúc.

Cảm xúc, tâm trạng,… của em khi đón nhận ánh nắng mới: Những tia nắng xuân cuối cùng đang tỏa đầy tràn trên những nẻo đường. Những ánh nắng đầy dịu dàng, thanh khiết và mơn trớn chứ không đỏng đảnh, kiêu sa và gay gắt như cái nắng mùa hè.

Câu hỏi:

Câu 1 (trang 43, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về ai? Chú ý các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ.

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ khổ 2, 3.

Lời giải chi tiết :

- Trong khổ thơ 2, 3 “tôi” nhớ về mẹ.

- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ: Áo đỏ, người đưa, nét cười, đen nhánh.

- Ở các khổ 2, 3: “Tôi” nhớ về người mẹ của mình. Trong tâm tưởng nhân vật "tôi”, hình ảnh người mẹ hiện lên với những vẻ đẹp của thuở thiếu thời: phơi áo đỏ ngoài giậu, nét cười đen nhánh sau tay áo.

- Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện màu sắc, hành động trong các khổ thơ:

+ áo đỏ, nét cười “đen nhánh”.

+ nhớ, mường tượng.

Câu hỏi:

Câu 2 (trang 43, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ được viết theo thể nào? Chỉ ra vần, nhịp của bài thơ.

Hướng dẫn giải :

Đọc phần Kiến thức ngữ văn đầu bài.

Lời giải chi tiết :

- Bài thơ viết theo thể thơ 7 chữ.

- Vần trong bài thơ là vần cách.

- Nhịp thơ: 3/4, 4/3, 2/5

- Bài thơ được viết theo thể thơ: bảy chữ.

- Bài thơ được gieo vần chân: song – không, thời – phơi.

- Nhịp thơ đa dạng: 3/4, 4/3, 2/5.

- Bài thơ viết theo thể thơ 7 chữ

- Cách ngắt nhịp trong bài thơ: 3/4, 4/3, 2/5. Nhịp thơ đa dạng nhưng nhịp nhàng, phù hợp với tâm trạng của chủ thể trữ tình.

- Cách gieo vần: Vần chân liền và vần chân cách tạo tính nhạc cho bài thơ.

Câu hỏi:

Câu 1 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ Nắng mới là lời của ai, bộc lộ cảm xúc về ai?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết :

Cách 1

Bài thơ là lời của người con bộc lộ cảm xúc về mẹ.

Bài thơ Nắng mời là lời của chủ thể trữ tình “tôi”, bộc lộ cảm xúc, tâm tư tình cảm về người mẹ của mình.

Câu hỏi:

Câu 2 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nhan đề của bài thơ được đặt theo cách nào?

A. Một hình ảnh khơi nguồn cảm hứng cho tác giả

B. Một sự việc gây ấn tượng sâu sắc cho tác giả

C. Một đề tài khái quát nội dung của cả bài thơ

D. Một âm thanh đặc biệt trong cảm nhận của tác giả

Hướng dẫn giải :

Đọc phần Kiến thức ngữ văn đầu bài.

Lời giải chi tiết :

Đáp án A. Một hình ảnh, khơi nguồn cho cảm hứng của tác giả.

Câu hỏi:

Câu 3 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả? Chỉ ra các từ láy và tác dụng của chúng trong việc thể hiện tâm trạng ấy.

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết :

- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ về người mẹ của tác giả.

- Từ láy: xao xác, não nùng, chập chờn, mường tượng.

→ Tác dụng: khiến bài thơ chợt chùng hẳn xuống, nặng trĩu một nỗi buồn, một nỗi buồn dịu nhẹ, một tâm trạng quạnh hiu xa vắng, gợi nỗi nhớ về người mẹ đã đi xa.

- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ về người mẹ của tác giả.

- Từ láy: xao xác, não nùng, chập chờn, mường tượng.

→ Tác dụng: khiến bài thơ chợt chùng hẳn xuống, nặng trĩu một nỗi buồn

- Bài thơ thể hiện nỗi nhớ, kỉ niệm kí ức của tác giả về người mẹ thân yêu của mình gắn liền với sự biết ơn, tình yêu tha thiết.

- Các từ láy được sử dụng trong việc thể hiện tâm trạng ấy: xao xác, não nùng, chập chờn, mường tượng. Việc sử dụng các từ ngữ có tác dụng bộc lộ rõ tâm trạng, tâm tư tình cảm của tác giả da diết, nhớ thương về người mẹ.

Câu hỏi:

Câu 4 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy tìm ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ. Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên như thế nào trong nỗi nhớ của tác giả?

Hướng dẫn giải :

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết :

Ba hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau: nắng mới, áo đỏ, nét cười.

Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên bình dị, dịu dàng, hiền hậu. Hình ảnh người mẹ thân quen đại diện cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam tần tảo, chịu thương, chịu khó, giàu đức hi sinh.

Ba hình ảnh: nắng mới, áo đỏ, nét cười.

Qua những hình ảnh ấy, người mẹ hiện lên bình dị, dịu dàng, hiền hậu.

- Hình ảnh trong bài thơ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau được tác giả sử dụng để khắc họa về người mẹ:

+ Mở đầu bài thơ với hình ảnh “nắng mới” với tiếng gà trưa xao xác, kỷ niệm chợt ùa về, đong đầy trong nỗi nhớ. Dưới con mắt duyên của Lưu Trọng Lư, nắng chỉ là một ảnh hình quen thuộc, soi rọi vào tiềm thức nhà thơ, gọi về những kỷ niệm xa xưa của một thời tươi đẹp. Cộng hưởng với màu sắc mới ấy còn có một âm thanh, cũng quen thuộc và buồn không kém là tiếng gà trưa xao xác não nùng.

+ Hình ảnh người mẹ quay trở về quá khứ với chi tiết “áo đỏ”. Hình ảnh người mẹ chưa hiện lên trực tiếp mà chỉ thấp thoáng, lung linh sau màu áo đỏ, sau lưng giậu nhưng đã gây một ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc. Đó cũng là hình ảnh đẹp đẽ nhất, trìu mến thương yêu nhát mà nhà thơ còn lưu giữ, khắc sâu trong tâm trí.

+ Kết thúc bằng hình ảnh “nét cười đen nhánh” sau tay áo, như một nốt lặng cuối bản nhạc để dư ba, dư vị của ý thơ còn lan tỏa mãi trong lòng người đọc.

→ Hình ảnh người mẹ quá cố của nhà thơ từ đầu đến cuối chỉ được phác họa qua ba chi tiết: “nắng mới”, “áo đỏ” và “nét cười”, trong những giây phút xuất thần của thi sĩ Lư Trọng Lư, nó đã để lại một ấn tượng đẹp và sâu sắc về một hình ảnh rất đỗi thân quen về người mẹ tần tảo, chịu khó, thầm lặng hi sinh suốt cuộc đời.

- Hình ảnh người mẹ quá cố của nhà thơ từ đầu đến cuối chỉ được phác họa qua ba chi tiết: “nắng mới”, “áo đỏ” và “nét cười”.

- Qua những chi tiết đó hình ảnh người mẹ hiện lên thật bình dị, hiền hòa, một người mẹ rất đỗi thân quen như mẹ ta mà cũng là của tất cả những người phụ nữ Việt Nam thầm lắng hy sinh, thương yêu, chăm sóc chồng con suốt cả cuộc đời. 

Câu hỏi:

Câu 5 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Có thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất (Mỗi lần nắng mới hắt bên song) và thứ hai (Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội) được không? Vì sao?

Hướng dẫn giải :

Thử hoán đổi vị trí của hai động từ xem có hợp lí không và đưa ra câu trả lời phù hợp

Lời giải chi tiết :

Không thể được vì nó sẽ làm thay đổi dụng ý thơ của nhà thơ và không phù hợp ngữ cảnh của đoạn thơ.

- Không thể hoán đổi vị trí của hai động từ (hắt, reo) miêu tả hình ảnh “nắng mới” trong khổ thơ thứ nhất và thứ hai vì chúng mang ý nghĩa và được đặt trong ngữ cảnh khác nhau.

+ Với động từ “hắt” trong câu thơ “Mỗi lần nắng mới hắt bên song”, ý chỉ luồng ánh sáng được chiếu vào song cửa. Đây là chi tiết khơi gợi, đánh thức tâm tư, kỉ niệm ùa về của tác giả khi bắt đầu bài thơ nói về người mẹ.

Câu hỏi:

Câu 6 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Trong kí ức tuổi thơ của nhân vật “tôi” ở bài Nắng mới, người mẹ hiện lên qua những hình ảnh được lựa chọn, để lại ấn tượng sâu đậm cho tác giả.

Với em, hình ảnh nào về người mẹ của mình khiến em thấy yêu thương nhất? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).

Hướng dẫn giải :

Viết đoạn văn theo yêu cầu đề bài

Lời giải chi tiết :

Mẹ chính là người mà em yêu thương nhất trong gia đình mình. Mẹ của em đã dành nhiều công sức để nuôi dạy em và chăm sóc cho gia đình. Sự hi sinh của mẹ đối với gia đình là vô cùng to lớn. Vất vả là thế nhưng mẹ em luôn tích cực, yêu đời. Em thích nhất là được nhìn thấy nụ cười của mẹ. Mẹ em cười rất đẹp, mỗi lần mẹ cười em cảm nhận được niềm hạnh phúc trong đôi mắt mẹ. Em yêu mẹ, yêu sự lạc quan mà mẹ truyền cho mọi người. Em mong rằng sau này mẹ có thể cười nhiều hơn, em chỉ muốn thấy mẹ cười. Dù có đôi lúc em khiến mẹ buồn nhưng trong tương lai nhất định em sẽ cố gắng hết sức làm vui lòng mẹ.

Bài thơ Nắng mới của tác giả Lưu Trọng Lư đã mang tới cho em nhiều cảm xúc lắng đọng về tình mẫu tử, đặc biệt thông qua hình dáng mẹ và nét cười đen nhánh, rất đỗi quen thuộc. Còn đối với em, hình ảnh đầu tiên hiện lên trong tâm trí em mỗi khi nhớ về mẹ đó là đôi bàn tay gầy guộc, đầy vết chai sạn nhưng luôn thoăn thoắt làm mọi việc. Đôi bàn tay hằng ngày khám bệnh cho bệnh nhân, tối về lại phải chăm sóc gia đình, nấu những bữa cơm nóng hổi rồi về đêm khi ánh trăng tròn lên cao, đôi bàn tay ấy chưa được yên giấc, tiếp tục vỗ vỗ quạt quạt ru tôi chìm vào giấc ngủ. Mặc dù vất vả đến thế nhưng mẹ tôi chẳng than lấy một lời, mẹ quả thật là người cứng rắn, biết cam chịu một cách đáng khâm phục. Với tôi, mẹ như một làn mây che cho tôi mưa nắng, mẹ là ngọn lửa thôi thúc con tim tôi để vững bước trên đường đời. Dù mai này có ra sao thì mẹ sẽ vẫn mãi ở trong trái tim tôi.