Bài 14. Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Lý Lịch sử và Địa lý 7 Cánh Diều: Sự thành lập nhà Lý: Cuối 1009, Lê Long Đĩnh mất...

Câu hỏi:

Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 14.1, hãy trình bày sự thành lập nhà Lý và đánh giá sự kiện Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư ra Đại La.

Hướng dẫn giải :

B1: Đọc lại nội dung mục 1 trang 47 SGK

B2: Trình bày sự thành lập nhà Lý qua: thời gian, niên hiệu, kinh đô. Đồng thời cho biết nguyên nhân Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư về Đại La, từ đó đánh giá, nhận xét về việc làm trên.

Lời giải chi tiết :

Sự thành lập nhà Lý:

- Cuối 1009, Lê Long Đĩnh mất. Các đại thần và tăng quan tôn Lý Công Uẩn lên ngôi vua.

- Năm 1010, Lý Công Uẩn đặt niên hiệu là Thuận Thiên, dời đô từ Hoa Lư về Đại La, đổi tên thành Thăng Long.

Sự kiện Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư ra Đại La thể hiện quyết định sáng suốt của vua Lý Công uẩn, tạo đà cho sự phát triển đất nước. Cụ thể:

- Địa thế của Thăng Long rất thuận lợi về giao thông và phát triển kinh tế, văn hóa… đất nước lâu

- Hoa Lư là vùng đất hẹp, nhiều núi đá, hạn chế sự phát triển lâu dài của đất nước.

Câu hỏi:

Đọc thông tin và quan sát sơ đồ 14.1, hãy mô tả những nét chính về tình hình chính trị và rút ra nhận xét về tổ chức bộ máy nhà nước dưới thời Lý.

Hướng dẫn giải :

Đọc lại mục 2 trang 48 SGK

Lời giải chi tiết :

Những nét chính về tình hình chính trị:

- Bộ máy nhà nước được xây dựng và hoàn thiện từ Trung ương đến địa phương.

- Đứng đầu bộ máy nhà nước là vua, giúp việc cho vua gồm các quan đại thần.

- Đơn vị hành chính ở địa phương gồm: Lộ, phủ (Châu, trại), huyện, hương, giáp, thôn

- Năm 1042: ban hành bộ Hình thư.

- Quân đội gồm: cấm quân và quân địa phương. Lực lượng quân đội gồm quân bộ, quân thủy, được trang bị các loại giáo, mác, đao, kiếm, cung nỏ, máy bắn đá…

- Chính sách gả công chúa và ban chức tước cho các tù trưởng miền núi.

Nhận xét: Tổ chức bộ máy nhà nước ngày càng chặt chẽ, mọi quyền lực của Vua càng ngày lớn mạnh.

Câu hỏi:

Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các hình từ 14.2 đến 14.4, hãy cho biết:

- Nhà Lý đã thực hiện những chính sách gì để phát triển sản xuất nông nghiệp

- Những nét chính sách về thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Lý.

Phương pháp giải:

Hướng dẫn giải :

Đọc lại nội dung mục 3 SGK

Lời giải chi tiết :

Những chính sách để phát triển sản xuất nông nghiệp:

- Tổ chức lễ Tịch điền

- Khai khẩn đất hoang, đào kênh mương, đắp đê.

- Ban hành lệnh cấm giết trâu bò để bảo vệ sức kéo.

Những nét chính về thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Lý:

- Thủ công nghiệp:

+ Thủ công nghiệp nhà nước: sản xuất đồ dùng cho vua, hoàng tộc, các quan trong triều.

+ Thủ công nghiệp dân gian: dệt lụa, làm đồ gốm, đồ trang sức, đúc đồng, rèn sắt...

+ Công trình: tượng Phật chùa Quỳnh Lâm, tháp Báo Thiên, chuông Quy Điền.

- Thương nghiệp:

+ Buôn bán trong và ngoài nước được mở rộng.

+ Thăng Long là trung tâm thủ công nghiệp và thương nghiệp của Đại Việt.

+ Thương cảng Vân Đồn là nơi để trao đổi, buôn bán với nước ngoài.

Câu hỏi:

Đọc thông tin và quan sát sơ đồ 14.2, hãy mô tả về tình hình xã hội thời Lý.

Hướng dẫn giải :

Đọc lại nội dung mục 4 trang 50 SGK

Lời giải chi tiết :

Tình hình xã hội thời Lý:

Bộ phận thống trị: vua, quý tộc, quan lại.

- Ở làng xã, địa chủ ngày càng gia tăng và có thế lực hơn

- Nông dân chiếm đa số, là lực lượng sản xuất chính trong xã hội.

- Xã hội còn có thợ thủ công, thương nhân và nô tì.

- Mối quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp nhìn chung vẫn hài hòa; mâu thuẫn xã hội chưa gay gắt.

Câu hỏi:

Đọc thông tin và quan sát các hình từ 14.5 đến 14.7, hãy:

- Giới thiệu một số thành tựu giáo dục thời Lý.

- Nêu một số thành tựu văn hóa chủ yếu thời Lý.

Hướng dẫn giải :

B1: Đọc lại nội dung mục 5 trang 51 SGK

B2: Nêu một số thành tựu trên các lĩnh vực: tôn giáo, văn học, kiến trúc, điêu khắc…

Lời giải chi tiết :

Một số thành tựu giáo dục thời Lý:

- Năm 1070, nhà Lý xây dựng Văn Miếu ở Thăng Long.

- Năm 1075, mở khoa thi đầu tiên để chọn quan lại

- Năm 1076, mở trường Quốc Tử Giám dạy học cho các hoàng tử, công chúa, con em quan lại…

Một số thành tựu văn hóa thời Lý:

Câu hỏi:

Trình bày những nét chính về chính trị, kinh tế, giáo dục, văn hóa thời Lý.

Hướng dẫn giải :

B1: Đọc lại nội dung mục 2, 3, 4, 5 SGK

B2: Kẻ bảng để nêu nét chính về Chính trị, kinh tế, giáo dục, văn hóa

Lời giải chi tiết :

Câu hỏi:

1. Sưu tầm tư liệu về Văn Miếu - Quốc Tử Giám để giới thiệu với thầy cô và các bạn cùng lớp.

Phương pháp giải:

B1: Tìm các tư liệu về Văn Miếu- Quốc Tử Giám qua sách, báo, internet

B2: HS có thể giới thiệu về thời gian xây dựng, mục đích xây dựng, quy mô công trình, giá trị văn hóa, lịch sử,…

Lời giải chi tiết:

Thời Lý chính sách khuyến học được thể hiện rõ nét nhất là sự kiện xây dựng Văn Miếu ở kinh thành Thăng Long vào năm 1070 làm nơi thờ các vị Tiên thánh, Tiên hiền Nho học và cho Hoàng Thái tử đến học. Năm 1075 vua Lý Nhân Tông cho mở khoa thi tuyển “Minh kinh bác học” đầu tiên trong lịch sử khoa cử Việt Nam. Một năm sau ông lại cho mở Quốc Tử Giám dạy học cho con em quý tộc. Quốc Tử Giám là Trung tâm giáo dục – đào tạo nhân tài lớn nhất Việt Nam thời quân chủ. Lớp lớp các thế hệ Giám sinh đã từ đây bước ra lập nghiệp, đem tài năng cống hiến cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Câu hỏi:

2. Hãy viết một đoạn văn ngắn đánh giá công lao của Lý Công uẩn đối với dân tộc.

Hướng dẫn giải :

B1: Đọc lại nội dung đã học và tìm hiểu về Lý Công Uẩn thông qua sách, báo, internet.

B2: Nêu các công lao của Lý Thái Tổ và nhận xét

Lời giải chi tiết :

Vua Lý Thái Tổ được chính sử đánh giá là "khoan thứ, nhân từ, tinh tế, hoà nhã, có lượng đế vương”. Lý Công Uẩn có công lập ra nhà Lý. Ông đã dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long, giúp đất nước phát triển hơn. Ông còn đánh đuổi quân Tống xâm lược, giúp bảo vệ nền độc lập dân tộc, lập ra bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta. Lý Thái Tổ đã đặt cơ sở và định hướng ban đầu nhưng rất căn bản cho sự tồn tại của vương triều và sự phát triển của đất nước.