Cách dùng các từ in đậm trong những câu dưới đây có gì khác cách dùng bình thường?...

Cách dùng các từ in đậm trong những câu dưới đây có gì khác cách dùng bình thường?

Chỉ ra nét tương đồng giữa cảm giác được gọi ra nhờ mỗi từ in đậm (ví dụ: mỏng) với cảm giác được biểu thị bằng từ ngữ bình thường (ví dụ: khẽ). Nêu tác dụng của các ẩn dụ cảm giác đó đối với việc miêu tả sự vật, hiện tượng.

a) Ngoài thềm rơi chiếc lá đa,

Tiếng rơi rất mỏng như là nơi nghiêng.

(Trần Đăng Khoa)

b) Với đôi cánh đẫm nắng trời

Bầy ong bay đến trọn đời tìm hoa.

(Nguyễn Đức Mậu)

c) Em thấy cả trời sao

Xuyên qua từng kẽ lá

Em thấy cơn mưa rào

Ướt tiếng cười của bố.

d) Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt.

(Tô Hoài)

Phương pháp giải :

Chỉ ra nét tương đồng giữa các cảm giác được biểu thị bởi các ẩn dụ (mỏng, đẫm, ướt, chảy) và nêu tác dụng của các ẩn dụ đó đối với việc miêu tả sự vật, hiện tượng

Lời giải chi tiết:

- Ở câu a), ẩn dụ cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác) là mỏng (Tiếng rơi rất mỏng...). Ở ẩn dụ này, cảm giác (thính giác) về tính chất (khẽ hay nhẹ) của âm thanh (tiếng rơi) được so sánh ngầm với cảm giác (thị giác hay xúc giác) về tính chất (mỏng) của vật thể (sách mỏng). Nét tương đồng giữa hai cảm giác này là sự cảm nhận về độ nhỏ của vật thể (sách mỏng là sách có ít trang) hoặc của âm thanh (tiếng rơi khẽ là tiếng rơi phát ra ít tiếng động, gần như không nghe thấy). Nhờ ẩn dụ này mà âm thanh – vật vô hình – được hình dung một cách rất cụ thể, sinh động.

- Ở câu b), ẩn dụ cảm giác là đẫm (Với đôi cánh đẫm nắng trời). Ở ẩn dụ này, cảm giác về nắng (đọng nhiều trên cánh ong) được so sánh ngầm với cảm giác về lượng nước (hay chất lỏng) đọng nhiều ở vật thể (mắt đẫm lệ). Nét tương đồng giữa hai cảm giác này là sự cảm nhận về trạng thái của sự vật bị ngấm đọng nhiều chất gì đó (nước, nắng). Tác dụng của việc dùng ẩn dụ đẫm trong câu thơ trên đây là qua cách kết hợp từ bất ngờ, độc đáo, tác giả không chỉ miêu tả được một hình ảnh đẹp về sự cần cù, chăm chỉ của loài ong mà còn gợi cho người đọc một liên tưởng giàu ý nghĩa giữa sự cần cù, chăm chỉ đó với nắng vàng, hoa thơm và những giọt mật ngọt mà loài ong mang lại cho đời.

– Ở câu c), ẩn dụ cảm giác là ướt (Ướt tiếng cười của bố). Ở ẩn dụ này, cảm giác (thính giác) về tiếng cười bị cơn mưa rào át đi được so sánh ngầm với cảm giác (thị giác) về tính chất (ướt) của vật thể bị ngấm nước. Nét tương đồng giữa hai cảm giác này là cảm nhận về sự biến đổi (sự mất đi) tính chất vốn có của sự vật (do tác động của mưa). Cách kết hợp từ bất ngờ, độc đáo ở ẩn dụ này không chỉ biểu thị sự gián đoạn của âm thanh (tiếng cười) mà còn miêu tả một cách cụ thể nỗi vất vả và tinh thần lạc quan của người bố (trong bài thơ là một chiến sĩ).

– Ở câu d), ẩn dụ cảm giác là chảy (mùi hồi chín chảy qua mặt). Mùi hồi chín rất thơm, hương thơm tràn ngập đến nỗi cảm giác như có thể kết thành dạng lỏng mà chảy nhẹ nhàng. Động từ “chảy” đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của nó khi được dùng để so sánh với độ thơm mát của hương hồi.