Soạn bài Đọc mở rộng theo thể loại Gai Văn 11 tập 2 Chân trời sáng tạo: Sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ có ý nghĩa gì?...

Câu hỏi:

Câu 1 (trang 68, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Xác định mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu. Chỉ ra ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “hoa hồng” và “gai”, “hái bông” và “gai cào”

Hướng dẫn giải :

Đọc phần văn bản, phân tích ý nghĩa từng dòng thơ, từ nội dung văn bản và phần phân tích của bản thân có thể xác định mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu đồng thời chỉ ra ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “hoa hồng” và “gai”, “hái bông” và “gai cào”

Lời giải chi tiết :

- Mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu là mối quan hệ tương phản. Trong bốn dòng thơ này, mượn hành động hái hoa, tác giả đã thể hiện những thông điệp, suy nghĩ thông qua hai dòng thơ đầu tiên với những hình ảnh “sớm”, “hái bông” mô tả một hành động hướng về phía tốt đẹp, đó là hái bông hoa hồng vào buổi sáng, gợi lên khung cảnh tươi mát, trong lành, mát mẻ. Trong khi đó, hai dòng thơ cuối cùng với những hình ảnh “chiều”, “gai cào” lại mô tả hình ảnh của một sự khắc nghiệt, với những gai cào mộng mị vào buổi chiều.

- Ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “hoa hồng” và “gai”, “hái bông” và “gai cào”:

+ Hình ảnh “hoa hồng” và “gai” được sử dụng để tượng trưng cho sự tương phản giữa niềm vui và đau khổ trong cuộc sống. Hoa hồng được xem là biểu tượng cho niềm vui, tình yêu, và sự tươi trẻ. Trong khi đó, gai được xem là biểu tượng cho sự đau khổ và khó khăn.

+ Hình ảnh “hái bông” tượng trưng cho hành động chăm sóc, thể hiện sự yêu thương và quan tâm. Ngược lại, hình ảnh “gai cào” tượng trưng cho sự tàn bạo và thô bạo, thể hiện sự khắc nghiệt của cuộc sống.

- Mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu là mối quan hệ tương phản.

- Ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “hoa hồng” và “gai”, “hái bông” và “gai cào”:

+ Hình ảnh “hoa hồng” và “gai” được sử dụng để tượng trưng cho sự tương phản giữa niềm vui và đau khổ trong cuộc sống. Hoa hồng được xem là biểu tượng cho niềm vui, tình yêu, và sự tươi trẻ. Trong khi đó, gai được xem là biểu tượng cho sự đau khổ và khó khăn.

+ Hình ảnh “hái bông” tượng trưng cho hành động chăm sóc, thể hiện sự yêu thương và quan tâm. Ngược lại, hình ảnh “gai cào” tượng trưng cho sự tàn bạo và thô bạo, thể hiện sự khắc nghiệt của cuộc sống.

- Mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu: Sự đối lập giữa hai từ chỉ thời gian (sớm - chiều), hai hình ảnh (hoa hồng – gai).

Câu hỏi:

Câu 2 (trang 68, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích sự chuyển đổi của các hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối.

Hướng dẫn giải :

Khai thác chi tiết, nội dung, các hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối để tìm và phân tích sự chuyển đổi của các hình ảnh.

Lời giải chi tiết :

- Trong bốn dòng thơ này, ta có hai hình ảnh chính là "Sẹo” và "Gai”, nhưng chúng được miêu tả ở hai trạng thái khác nhau.

+ Trong dòng thơ đầu tiên, "Sẹo” được miêu tả như "lên xanh biếc thế”, cho ta cảm giác nó đã trải qua thời gian và phai nhạt. Tuy nhiên, trong dòng thơ thứ hai, "Gai” lại được miêu tả là "trong hồn đơm hoa”, cho ta cảm giác nó đang phát triển và tràn đầy sức sống.

+ Sự chuyển đổi từ "Sẹo” sang "Gai” có thể tượng trưng cho những sự thay đổi, phát triển và đổi mới trong cuộc sống. Nhưng đồng thời, nó cũng ám chỉ đến sự đau đớn, vì để có được sự phát triển và đổi mới, ta phải trải qua những thử thách và đau khổ tương đương với những "Gai” trên thân hoa.

→ Từ đó, ta có thể thấy rằng những hình ảnh trong bốn dòng thơ này có ý nghĩa tượng trưng rất sâu sắc, gợi lên trong người đọc những suy nghĩ về sự thay đổi và đau khổ trong cuộc sống.

+ Trong dòng thơ đầu tiên, "Sẹo” được miêu tả như "lên xanh biếc thế”, cho ta cảm giác nó đã trải qua thời gian và phai nhạt. Tuy nhiên, trong dòng thơ thứ hai, "Gai” lại được miêu tả là "trong hồn đơm hoa”, cho ta cảm giác nó đang phát triển và tràn đầy sức sống.

+ Sự chuyển đổi từ "Sẹo” sang "Gai” có thể tượng trưng cho những sự thay đổi, phát triển và đổi mới trong cuộc sống. Nhưng đồng thời, nó cũng ám chỉ đến sự đau đớn, vì để có được sự phát triển và đổi mới, ta phải trải qua những thử thách và đau khổ tương đương với những "Gai” trên thân hoa.

Sự chuyển đổi của các hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối: Từ gai cao đến sẹo lên xanh biếc, gai đơm hoa, từ bông hoa hồng có thực mà chủ thể trữ tình muốn hái đến bông hoa hồng trong tâm hồn nở ra từ vết gai cao; sự chuyển biến từ nỗi đau đớn sang sự thăng hoa, niềm hạnh phúc khi chạm đến một cái đẹp cao hơn, thuần khiết hơn. Nỗi đau khi đã vượt qua sẽ trở nên những trải nghiệm đẹp đẽ, làm tâm hồn con người phong phú thêm.

Câu hỏi:

Câu 3 (trang 68, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ có ý nghĩa gì?

Hướng dẫn giải :

Từ việc khai thác nội dung, hình ảnh, chi tiết nổi bật mang ý nghĩa biểu tượng, tượng trưng, phân tích ý nghĩa sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài.

Lời giải chi tiết :

- Hình ảnh "hoa” được tượng trưng cho sự nảy nở, sự tái tạo, sức sống mới của cuộc sống. Do đó, sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ mang đến một thông điệp tích cực. Nó biểu hiện sự hy vọng, sự kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng, khi mà những gai góc, những đau khổ của cuộc sống sẽ được thay thế bằng sự nở nang, sự phồn vinh.

- Hình ảnh “hoa” cũng có thể được hiểu như một biểu tượng cho sự tình yêu, sự cảm thông và sự trân trọng đối với cuộc sống, như một điều đáng để được chăm sóc và bảo vệ.

→ Do đó, sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ đưa ra thông điệp rõ ràng về hy vọng, sự sống động và sự tươi sáng.

Cách 2

- Dòng thơ đầu tiên và dòng thơ cuối cùng cho ta thấy ý nghĩa của hình ảnh “hoa trong mỗi dòng thơ, từ đó, thấy được ý nghĩa của việc lặp lại hình ảnh “hoa” lần thứ hai.

Câu hỏi:

Câu 4 (trang 68, Ngữ Văn 11, tập hai):

Bài thơ gợi cho bạn suy nghĩ gì về bản chất của quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ: Thành quả đạt được và cái giá phải trả có thể là gì?

Hướng dẫn giải :

Từ những phân tích của bản thân về bài thơ trên, đưa ra những suy nghĩ của bản thân mình về bản chất của quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ.

Lời giải chi tiết :

- Bài thơ này gợi lên một bức tranh về quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ. Có lúc người nghệ sĩ hái bông hoa hồng, có lúc lại gặp phải gai cào mộng mị. Những đau đớn và khó khăn trong quá trình sáng tạo, như làm sao để tạo ra một tác phẩm đẹp, có giá trị, góp phần làm cho nghệ thuật phong phú hơn, sâu sắc hơn.

- Một nghệ sĩ có thể phải đánh đổi nhiều thứ để đạt được thành quả mong muốn, có thể là sự nỗ lực, thời gian, sức khỏe, hay cả tinh thần. Điều quan trọng là người nghệ sĩ ấy luôn nỗ lực và kiên trì trong việc tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đẹp và ý nghĩa. Màu sắc của câu thơ cũng cho thấy rằng quá trình sáng tạo của một nghệ sĩ có thể đầy màu sắc và thăng trầm. Sự thay đổi từ sẹo lên xanh biếc thế cho thấy rằng sau những khó khăn, đau đớn, người nghệ sĩ vẫn luôn có cơ hội để phát triển và trưởng thành.

- Bài thơ này gợi lên một bức tranh về quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ. Có lúc người nghệ sĩ hái bông hoa hồng, có lúc lại gặp phải gai cào mộng mị. Những đau đớn và khó khăn trong quá trình sáng tạo, như làm sao để tạo ra một tác phẩm đẹp, có giá trị, góp phần làm cho nghệ thuật phong phú hơn, sâu sắc hơn.

- Một nghệ sĩ có thể phải đánh đổi nhiều thứ để đạt được thành quả mong muốn, có thể là sự nỗ lực, thời gian, sức khỏe, hay cả tinh thần. Điều quan trọng là người nghệ sĩ ấy luôn nỗ lực và kiên trì trong việc tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đẹp và ý nghĩa.

Quá trình hái hoa phải trả giá bằng những vết gai cao và những bông hoa trong hồn nở ra từ vết gai cào đó có thể hiểu là biểu tượng của quá trình sáng tạo nghệ thuật. Hành trình sáng tạo là hành trình đi tìm cái đẹp vô cùng gian khổ, trong đó người nghệ sĩ phải thâm nhập, trải nghiệm, hoá thân để sống cùng những nỗi đau của kiếp người để sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật có giá trị trường tồn.

Câu hỏi:

>> Xem chi tiết: Văn bản Gai