Bài 16. Công cuộc xây dựng đất nước thời Trần (1226-1400) Lịch sử và Địa lý 7 Kết nối tri thức: Mô tả sự thành lập của nhà Trần. Theo em...

Câu hỏi:

Mô tả sự thành lập của nhà Trần. Theo em, Trần Thủ Độ có vai trò như thế nào đối với sự thành lập nhà Trần?

Hướng dẫn giải :

Đọc lại nội dung mục 1 và phần “Nhân vật lịch sử” trang 65.

Lời giải chi tiết :

Sự thành lập của nhà Trần:

- Cuối thế kỉ XII, nhà Lý suy yếu.

- Năm 1224, Lý Chiêu Hoàng lên ngôi hoàng đế.

- Dưới sự sắp xếp của Trần Thủ Độ, năm 1226, Lý Chiêu Hoàng xuống chiếu nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh. Nhà Trần thành lập.

Trần Thủ Độ đối với sự thành lập nhà Trần có vai trò chủ chốt. “Thái Tông (nhà Trần) lấy được thiên hạ đều nhờ mưu sức của ông cả”.

Câu hỏi:

Em hãy trình bày những nét chính về tình hình chính trị thời nhà Trần

Hướng dẫn giải :

Đọc lại nội dung mục 2 SGK

Lời giải chi tiết :

Những nét chính về tình hình chính trị thời nhà Trần:

- Đứng đầu nhà nước là vua.

- Vua Trần thường nhường ngôi sớm cho con, xưng là Thái thượng hoàng cùng quản lý đất nước.

- Quý tộc và quan lại được ban thái ấp, cấp bổng lộc nhưng thưởng phạt có quy định cụ thể.

- Cả nước chia làm 12 lộ, phủ. Đơn vị hành chính ở địa phương là xã.

- Ban hành bộ “Quốc triều hình luật”.

- Quân đội gồm quân triều đình, quân các lộ. phủ, quận biên ải và dân binh ở làng xã.

Câu hỏi:

- Tình hình kinh tế thời Trần có những điểm gì nổi bật?

- Tìm những cụm từ trong tư liệu 16.6 cho thấy sự phát triển kinh tế Đại Việt dưới góc nhìn của sứ thần nhà Nguyên.

Hướng dẫn giải :

B1: Đọc lại nội dung mục 3 SGK

B2: Xét kinh tế thời Trần qua các mặt Nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp

Lời giải chi tiết :

Tình hình kinh tế thời Trần:

- Nông nghiệp:

+ Khai khẩn đất hoang, mở rộng diện tích canh tác.

+ Đắp đê, đào sông ngòi. Đặt chức quan lo nông nghiệp và thủy lợi.

+ Trồng các loại cây khác: khoai, đậu, chè, cây ăn quả.

- Thủ công nghiệp:

+ Nhiều làng thủ công chuyên nghiệp ra đời

+ Thăng Long là trung tâm sản xuất và buôn bán lớn nhất nước ta.

- Thương nghiệp:

+ Tiền được sử dụng phổ biến, buôn bán phát triển

+ Thuyền buôn ngoại quốc thường đến buôn bán ở cảng Vân Đồn, Hội Thống, Hội Triều,…

+ Gốm sứ trở thành mặt hàng xuất khẩu của Đại Việt.

Câu hỏi:

- Dựa vào thông tin trong bài, em hãy cho biết xã hội thời Trần có những tầng lớp nào?

- Đọc tư liệu 16.7 và cho biết: Theo quan điểm của Hưng Đạo Vương, những yếu tố nào sẽ giúp triều đình tạo nên sự ổn định và bền vững của một xã hội?

Hướng dẫn giải :

B1: Đọc nội dung mục 4 SGK

B2: Phân tích nội dung 16.7 với những từu khóa: “một lòng”, “khoan thư sức dân”.

Lời giải chi tiết :

- Xã hội thời Trần có những tầng lớp:

+ Tầng lớp quý tộc, quan lại.

+ Tầng lớp địa chủ

+ Tầng lớp nông dân

+ Tầng lớp nô tì

- Theo quan điểm của Hưng Đạo Vương, những yếu tố:

+ Có được đội quân đồng lòng

+ Khoan thư sức dân

=> Giúp triều đình tạo nên sự ổn định và bền vững của một xã hội.

Câu hỏi:

Nêu những thành tựu chủ yếu về văn hóa thời Trần.

Hướng dẫn giải :

B1: Đọc lại nội dung mục 5 trang 68, 69 SGK

B2: Nêu thành tựu trên các lĩnh vực: tôn giáo, khoa học kỹ thuật, văn học và nghệ thuật,...

Lời giải chi tiết:

Câu hỏi:

1. Nêu những biểu hiện về sự củng cố chế độ phong kiến tập quyền dưới thời nhà Trần.

Hướng dẫn giải :

Đọc lại nội dung mục 1 để nắm được tổ chức bộ máy nhà nước thười Trần.

Lời giải chi tiết :

- Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền:

+ Đứng đầu là vua, thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng

+ Các đại thần, quan văn, võ trong triều đều do người trong hoàng tộc nắm giữ.

+ Hệ thống chính quyền các cấp được tổ chức quy củ và hoàn thiện hơn thời Lý

+ Chia cả nước thành 12 lộ, phủ. Đơn vị địa phương là xã

+ Quân đội gồm quân triều đình, quân các lộ, phủ, quân biên ải và dân binh.

Câu hỏi:

2. Lập bảng tóm tắt theo mẫu dưới đây về những thành tựu văn hóa tiêu biểu của thời Trần:

Hướng dẫn giải :

Đọc lại nội dung mục 5 SGK

Lời giải chi tiết :

Câu hỏi:

Tìm hiểu ở địa phương nơi em đang sống, hoặc qua sách báo, internet, hãy viết một đoạn văn ngắn khoảng 100 từ giới thiệu một di tích lịch sử liên quan đến công cuộc xây dựng đất nước và bảo vệ độc lập dân tộc của nhà Trần.

Hướng dẫn giải :

B1: Xác định địa phương em (xã/phường, quận/huyện, tỉnh/ thành phố) có di tích lịch sử nào liên quan đến nhà Trần

B2: Xác định di tích đó gắn với sự kiện lịch sử nào? Được giữ gìn và bảo tồn ra sao?

Lời giải chi tiết :

Gợi ý:

Quê em tại Đông Triều, Quảng Ninh, nơi đây lưu giữ rất nhiều dấu tích lịch sử có gắn với nhà Trần. Trong đó có Đền An Sinh. Theo sách Trần Triều Thánh tổ các xứ địa đồ: đền An Sinh được xây dựng vào thời Trần, thờ 5 vị hoàng đế nhà Trần, có mặt bằng kiến trúc hình chữ “Công”, gồm bái đường, ống muống và hậu cung. Trong khuôn viên đền hiện còn lưu giữ rất nhiều hiện vật có giá trị và vật trang trí kiến trúc bằng đất nung có khung niên đại khoảng thế kỷ XIV- XVIII, như: bia đá, mảnh tháp, gạch, ngói, linh thú…