Câu hỏi 3 trang 114 Văn 12 Kết nối tri thức: Mỗi từ in đậm trong những câu dưới đây có các nghĩa khác nhau. Hãy cho biết các nghĩa của mỗi từ ngữ...

Mỗi từ in đậm trong những câu dưới đây có các nghĩa khác nhau. Hãy cho biết các nghĩa của mỗi từ ngữ, suy đoán xem trong những nghĩa đó, nghĩa nào có trước, nghĩa nào có sau và giải thích cơ sở của sự suy đoán.

a.Các cụ ông say thuốc

Các cụ bà say trầu

Còn con trai con gái

Chỉ nhìn mà say nhau

( Phan Thị Thanh Nhàn , Đám cưới ngày mùa)

b.-Đội cứu hỏa đến chữa cháy kịp thời, cứu được nhiều người và tài sản ở khu chung cư.

-Đó chỉ là phương án chữa cháy, chứ không phải được dự tính từ trước.

Hướng dẫn giải :

Đọc kỹ phần nhận biết một số vấn đề về giữ gìn tiếng Việt và phát triển tiếng Việt để thực hiện yêu cầu của đề bài.

Lời giải chi tiết :

a.Câu thơ "Các cụ ông say thuốc/Các cụ bà say trầu/Còn con trai con gái/Chỉ nhìn mà say nhau” (Phan Thị Thanh Nhàn, Đám cưới ngày mùa):

-Từ "say”:

+ Nghĩa 1: Trạng thái mất kiểm soát do sử dụng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá,... (Xuất hiện trước)

+ Nghĩa 2: Trạng thái bị thu hút mãnh liệt bởi một người hoặc một điều gì đó. (Xuất hiện sau)

-Cơ sở suy đoán:

+ Nghĩa 1 xuất hiện trước vì đây là nghĩa gốc của từ "say”, được sử dụng phổ biến trong đời sống.

+ Nghĩa 2 xuất hiện sau do đây là nghĩa bóng, được phát triển từ nghĩa gốc và thường được sử dụng trong văn học nghệ thuật.

b. Hai câu sau:

- Đội cứu hỏa đến chữa cháy kịp thời, cứu được nhiều người và tài sản ở khu chung cư.

- Đó chỉ là phương án chữa cháy, chứ không phải được dự tính từ trước.

- Từ "chữa cháy”:

+ Nghĩa 1: Hành động dập tắt đám cháy. (Xuất hiện trước)

+ Nghĩa 2: Lập kế hoạch, biện pháp để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu thiệt hại do hỏa hoạn gây ra. (Xuất hiện sau)

-Cơ sở suy đoán:

+ Nghĩa 1 xuất hiện trước vì đây là nghĩa gốc của từ "chữa cháy”, được sử dụng phổ biến trong đời sống.

+ Nghĩa 2 xuất hiện sau do đây là nghĩa bóng, được phát triển từ nghĩa gốc và thường được sử dụng trong lĩnh vực an toàn phòng cháy chữa cháy.