Soạn bài Thực hành đọc Mộng đắc thái liên Văn 11 Kết nối tri thức tập 2: Đấy là tả người đi hái sen, chèo chiếc thuyền nhỏ mà lướt nhẹ trên mặt hồ...

Câu hỏi:

Câu hỏi:

Câu 1 (trang 30, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Đề tài, cảm hứng sáng tác.

Hướng dẫn giải :

Xác định chủ đề của tác phẩm.

Lời giải chi tiết :

Cách 1

- Đề tài: tả cảnh hái sen

- Cảm hứng sáng tác: bài thơ lấy nguồn cảm hứng từ giấc mơ kỳ lạ của tác giả.

- Đề tài: hoa sen

- Cảm hứng sáng tác: sáng tác thời làm quan với nhà Nguyễn, năm mơ thấy hái sen ở Hồ Tây hồi còn trẻ sống ở Thăng Long. Có sách nói rằng "cô hàng xóm” trong bài thơ này là Hồ Xuân Hương, dựa theo một bài thơ coi như lưu bút của Hồ Xuân Hương, đó là bài thơ nôm gửi "Cần Chánh Điện Học Sĩ Nguyễn Hầu”. Bài Mộng Đắc Thái Liên của Thi hào Nguyễn Du (Tập Nam Trung Tạp Ngâm bài thứ 80 đến 84) gồm có năm đoạn. Ðặc biệt, khúc III nói đến một cô gái trẻ hàng xóm đi hái sen cùng tác giả. Tác giả còn đang phân vân không biết cô ta có đến không thì đã chợt nghe tiếng cười nói của cô ấy.

Câu hỏi:

Câu 2 (trang 30, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Thể thơ ngũ ngôn và thi liệu được sử dụng.

Hướng dẫn giải :

Chú ý vào thể thơ và thi liệu được sử dụng.

Lời giải chi tiết :

- Thể thơ ngũ ngôn: là một thể thơ Đường, gồm 4 câu, mỗi câu 5 chữ, mỗi câu sẽ tương ứng đề, thực, luận, kết. Về vần, thể thơ này thường gieo vần ở chữ cuối câu 1, 3 hoặc 2, 4.

- Thi liệu được sử dụng: từ cổ (quần, xung dung…), điển tích (Hồ Tây), điển cố (cô hàng xóm chỉ người con gái đẹp; ngó sen chỉ nỗi niềm tương tư khó đứt như tơ sen…)

- Thể thơ ngũ ngôn

- Thi liệu được sử dụng: hoa sen, Hồ Tây, cô hàng xóm

Câu hỏi:

Câu 3 (trang 30, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chất trữ tình và các yếu tố nghệ thuật độc đáo.

Hướng dẫn giải :

Đọc kỹ bài thơ để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết :

Chất trữ tình trong bài thơ được thể hiện qua hình ảnh đi hái sen và cách hái sen sao cho đúng. Đó là hình ảnh cô gái xinh đẹp động lòng người khi hái sen trên Tây Hồ, khung cảnh vui tươi mà chan chứa hương thơm. Qua đó, ông còn thể hiện những triết lý nhân sinh sâu sắc về kiếp người qua hình ảnh hoa sen, ngó sen… Việc sử dụng thể thơ ngũ ngôn kết hợp với lời thơ giản dị nhưng ấn tượng đã giúp ông tái hiện một cách chân thực, đầy đủ hình ảnh hoa sen trên Tây Hồ, và nó cũng phần nào giúp người đọc hiểu hơn về triết lý nhân sinh ẩn sâu trong đấy.

Chất trữ tình trong bài thơ được thể hiện qua hình ảnh đi hái sen và cách hái sen sao cho đúng.

Việc sử dụng thể thơ ngũ ngôn kết hợp với lời thơ giản dị nhưng ấn tượng đã giúp ông tái hiện một cách chân thực, đầy đủ hình ảnh hoa sen trên Tây Hồ, và nó cũng phần nào giúp người đọc hiểu hơn về triết lý nhân sinh ẩn sâu trong đấy.

“Mộng đắc thái liên” có thể xem là một giấc mộng đẹp hiếm hoi trong thơ Nguyễn Du. Nhưng nó mới huyền ảo và ngắn ngủi làm sao. Nhà thơ có hẹn với cô láng giềng đi hái sen sáng sớm. Giữa lai láng nước Hồ Tây, trên chiếc thuyền con, nhân vật trữ tình hồi hộp chờ cô láng giềng. Thể thơ năm chữ với những câu thơ ngắn tựa như giấc mơ kia cũng ngắn ngủi, bất định. Nguyễn Du như muốn nối dài thêm câu chữ, nối dài thêm giấc mơ. Việc dùng nhiều thanh bằng trong bài thơ có thể xem như một cố gắng níu kéo của thi nhân. Gần đạt đến mức tuyệt đối thanh bằng, đôi câu thơ dẫn dắt hồn thơ qua điệp trùng những vang ngân không cùng. Nhờ đó giấc chiêm bao thêm thanh và thêm nhẹ, lan toả mênh mang.

Câu hỏi:

Câu 4 (trang 30, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tâm hồn nhạy cảm, lãng mạn và tinh tế của nhà thơ.

Hướng dẫn giải :

Chú ý vào cảm xúc của nhà thơ.

Lời giải chi tiết :

Qua lăng kính thi nhân đầy lãng mạn, cùng những tâm sự trĩu nặng của mình cùng với hình ảnh hoa sen thuần khiết, tác giả không chỉ muốn thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên, con người mà qua đó, ông muốn gửi gắm đến con người về những triết lý nhân sinh sâu sắc như đừng chỉ coi trọng cái đẹp mà quên đi những giá trị tốt đẹp tiềm ẩn của những thứ khác như con người, chỉ coi trọng hoa sen mà quên đi những bộ phận khác của hoa sen, nó cũng đẹp và đáng quý như hoa sen vậy.

Qua lăng kính thi nhân đầy lãng mạn, cùng những tâm sự trĩu nặng của mình cùng với hình ảnh hoa sen thuần khiết, tác giả không chỉ muốn thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên, con người mà qua đó, ông muốn gửi gắm đến con người về những triết lý nhân sinh sâu sắc

Bài thứ nhất tả cảnh chung, khái quát, về cảnh hái sen ở Tây Hồ: Xắn gọn quần cánh bướm/ Chèo thuyền con hái sen (Khẩn thúc giáp điệp quần/ Thái liên trạo tiểu đình).

Đấy là tả người đi hái sen, chèo chiếc thuyền nhỏ mà lướt nhẹ trên mặt hồ, luồn qua những hoa sen và lá sen. Nhưng ai là người Xắn gọn quần cánh bướm ở đây? Chắc là những cô gái trẻ, con nhà tử tế quanh hồ mà tác giả quan sát thấy. Có nữ tú, ắt có cả nam thanh, trong đó có thi sĩ đa tình đa cảm Tố Như…

Bài thứ hai, tả cụ thể công việc hái sen, đương nhiên có cả mục đích của việc hái sen nữa. Hái hoa sen, và cả gương sen, cả hoa và gương đều bỏ lên thuyền. Thế thôi, chưa có gì đặc biệt. Những người dân ven Hồ Tây, nhiều gia đình lấy việc hái sen (cả hoa và gương) làm kế sinh nhai. Nhưng cũng có những người khá giả, lại lấy việc hái sen chủ yếu để tiêu khiển, như một thú chơi tao nhã. Với tác giả bài thơ này, thì Hoa để tặng người mình sợ /Gương để tặng người mình thương (Hoa dĩ tặng sở úy/ Thục dĩ tặng sở liên). Hai câu sau thấy chứa nhiều uẩn khúc trong tình ý. Hoa sen trắng hay hoa sen hồng, đều đẹp. Hương sen thơm nhẹ, tinh khiết. Đó là một loài hoa quý xưa nay, còn có cái tên rất đẹp là hoa phù dung. Hoa ấy hái về dùng để tặng người mình yêu quý, trân trọng, còn để cắm vào bình hoa trong nhà mình để thưởng lãm, hoặc dâng lên bàn thờ tiên tổ, ấy là lẽ thường.

Bài thứ ba, cũng tả cảnh hái sen, nhưng mà ở một chi tiết khác. Thi sĩ sáng nay đi hái sen, vốn đã có hẹn với một cô nàng hàng xóm nào đó, chắc là xinh đẹp trẻ trung. Hẹn rồi đấy, nhưng mà không biết bóng giai nhân ấy đã đến chưa (bất tri lai bất tri)? Chưa thấy người đẹp hiển hiện trước mắt, nhưng cách hoa nghe cười nói (cách hoa văn tiếu ngữ), thì hình như đã thấy xốn xang trong dạ rồi. Sen tốt tươi, bạt ngàn bông thắm lá xanh, chưa nhìn thấy người hái sen, nhưng tiếng cười nói vui vẻ của người hái sen lẫn trong những bông thắm lá xanh, thật tuyệt. Chỉ tả tiếng cười nói của những người hái sen thôi, đã thấy rõ cái đẹp hòa trong cái đẹp, thiên nhiên và con người đằm thắm trữ tình, sinh động, thanh thoát…

Câu hỏi:

>> Xem chi tiết: Văn bản Mộng đắc thái liên