Bài 32. Lực hướng tâm và gia tốc hướng tâm trang 123, 124, 125, 126 Vật Lí 10 Kết nối tri thức...

Câu hỏi trang 123 Mở đầu

Hướng dẫn giải :

Vận dụng các kiến thức đã học

Lời giải chi tiết :

+ Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời là nhờ sức kéo từ trọng lực của Mặt Trời.

+ Trên những đoạn đường vòng thường phải hạn chế tốc độ của xe và mặt đường thường phải nghiêng về phía tâm vì như vậy thì phương tiện tham gia giao thông sẽ giữ được cân bằng và lực li tâm khi rẽ.

Câu hỏi trang 123 CH 1

Hướng dẫn giải :

Quan sát hình vẽ

Lời giải chi tiết :

1.

Lực làm cái tẩy chuyển động tròn là lực căng dây hướng vào tâm quỹ đạo của cái tẩy.

2.

Vận tốc của cái tẩy vuông góc với phương tiếp tuyến của lực căng nên nếu buông tay thì cái tẩy sẽ văng theo phương tiếp tuyến với quỹ đạo theo hướng vận tốc tại thời điểm đó.

3.

Lực duy trì chuyển động tròn của Trái Đất xung quanh Mặt Trời là lực hướng tâm.

Câu hỏi trang 123 CH 2

Hướng dẫn giải :

Liên hệ thực tế

Lời giải chi tiết :

+ Cánh quạt đang quay

+ Kim đồng hồ quay

+ Trái Đất quay xung quanh Mặt Trời

Câu hỏi trang 124

Hướng dẫn giải :

Biểu thức tính gia tốc hướng tâm:

\({a_{ht}} = \frac{{{v^2}}}{r}\)

Trong đó:

+ a_ht : gia tốc hướng tâm (m/s² )

+ v: tốc độ chuyển động của vật (m/s)

+ r: bán kính quỹ đạo của chuyển động (m)

Lời giải chi tiết :

1.

Đổi 7 000 km = 7.10⁶ m; 7,57 km/s = 7570 m/s

Gia tốc hướng tâm của vệ tinh nhân tạo là:

\({a_{ht}} = \frac{{{v^2}}}{r} = \frac{{{{7570}^2}}}{{{{7.10}^6}}} \approx 8,19(m/{s^2})\)

2.

Đổi T = 27,2 ngày = 2 350 080 s

Gia tốc hướng tâm của Mặt trăng chuyển động quay quanh Trái Đất là:

\({a_{ht}} = {\omega ^2}.r = {\left( {\frac{{2\pi }}{T}} \right)^2}.r = {\left( {\frac{{2\pi }}{{2350080}}} \right)^2}.3,{84.10^8} \approx 2,{74.10^{ - 3}}(m/{s^2})\)

3.

Kim phút quay hết 1 vòng đồng hồ là 1 giờ

Ta có:

+ Chu kì T = 1 giờ = 86400 s

+ Bán kính r = 8 cm = 0,08 m

Gia tốc hướng tâm của đầu kim phút là:

\({a_{ht}} = {\omega ^2}.r = {\left( {\frac{{2\pi }}{T}} \right)^2}.r = {\left( {\frac{{2\pi }}{{86400}}} \right)^2}.0,08 \approx 4,{23.10^{ - 10}}(m/{s^2})\)

Câu hỏi trang 125 Hoạt động 1

Hướng dẫn giải :

Vận dụng các kiến thức đã học

Lời giải chi tiết :

Hợp lực của lực căng dây \(\overrightarrow T \)và trọng lực \(\overrightarrow P \):

Lực hướng tâm chính là hợp lực của \(\overrightarrow T \)và \(\overrightarrow P \)

Câu hỏi trang 125 CH

Hướng dẫn giải :

1.

+ Biểu thức tính tốc độ góc: \(\omega  = \frac{{\Delta \alpha }}{{\Delta t}}\)

Trong đó: Δα là góc quay của chất điểm trong thời gian Δt

2.

Quan sát hình vẽ

- Biểu thức tính gia tốc hướng tâm: \({a_{ht}} = {\omega ^2}.r\)

Trong đó:

+ a_ht : gia tốc hướng tâm (m/s² )

 + r: khoảng cách từ chất điểm tới tâm Trái Đất (m)

+ \(\omega \): tốc độ góc (rad/s)

- Mối liên hệ giữa chu kì và tốc độ góc: \(T = \frac{{2\pi }}{\omega }\) (s)

Trái Đất quay một vòng xung quanh trục của nó mất 1 ngày

Lời giải chi tiết :

1.

a) Trong một khoảng thời gian ngắn, coi như thời gian không đổi, ta có tốc độ tỉ lệ thuận với góc quay

=> Tốc độ quay càng lớn thì góc lệch của dây so với phương thẳng đứng cũng càng lớn

b)

Bán kính của vật là: r = l.sinα = 0,75.sin60⁰ = 0,65 (m)

Ta có:

\(\begin{array}{l}{F_{ht}} = P.\tan \alpha  \Rightarrow m.{a_{ht}} = m.g.\tan \alpha \\ \Leftrightarrow {a_{ht}} = g.\tan \alpha  \Leftrightarrow {\omega ^2}.r = g.\tan \alpha \\ \Rightarrow \omega  = \sqrt {\frac{{g.\tan \alpha }}{r}}  = \sqrt {\frac{{9,8.\tan {{60}^0}}}{{0,65}}}  \approx 5,11(rad/s)\end{array}\)

2.

Do Trái Đất quay một vòng xung quanh trục của nó mất 1 ngày nên chu kì của Trái Đất là T = 24 giờ = 24.86400 s

Khoảng cách từ vệ tinh đến tâm Trái Đất: r = 6400 + 35 780 = 42 180 km = 4218.10⁴ m

Gia tốc hướng tâm của vệ tinh là:

\({a_{ht}} = {\omega ^2}.r = {\left( {\frac{{2\pi }}{T}} \right)^2}.r = {\left( {\frac{{2\pi }}{{24.86400}}} \right)^2}{.4218.10^4} \approx 3,{87.10^{ - 4}}(m/{s^2})\)

Câu hỏi trang 125 Hoạt động 2

Hướng dẫn giải :

Vận dụng kiến thức đã học và quan sát hình vẽ

Lời giải chi tiết :

a) Lực li tâm là lực hướng tâm trong cả hai trường hợp

b) Ở các đoạn đường cong phải làm mặt đường nghiêng về phía tâm để làm giảm lực hướng tâm, dẫn đến giảm tốc độ, tránh trường hợp xe không dừng kịp thời tránh vật cản.

c) Các phương tiện giao thông phải giảm tốc khi vào các cung đường vì  như vậy thì phương tiện tham gia giao thông sẽ giữ được cân bằng và lực li tâm khi rẽ.