Bài 26. Ethylic alcohol trang 118, 119, 120 Khoa học tự nhiên 9 Kết nối tri thức: Từ xa xưa con người đã biết lên men các sản phẩm nông nghiệp như ngũ cốc...

Câu hỏi trang 118 Mở đầu

Từ xa xưa con người đã biết lên men các sản phẩm nông nghiệp như ngũ cốc, trái cây chín để tạo ra các đồ uống có cồn (chứa ethylic alcohol). Ngày này, ethylic alcohol được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực đời sống và công nghiệp. Vậy ethylic alcohol có cấu tạo như thế nào và có các tính chất đặc trưng gì?

Hướng dẫn giải :

Dựa vào những hiểu biết của bản thân về ethylic alcohol

Lời giải chi tiết :

Ethylic alcohol có nhóm chức – OH và có nhiều phản ứng hóa học đặc trưng

Câu hỏi trang 118 Hoạt động

Dựa vào mô hình nguyên tử ethylic alcohol (Hình 26.1), hãy viết công thức phân tử, công thức cấu tạo thu gọn của ethylic alcohol (ethanol) và so sánh với alkane cùng số nguyên tử carbon về thành phần nguyên tố, nhóm nguyên tử liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon.

Hướng dẫn giải :

Dựa vào hình 26.1

Lời giải chi tiết :

Công thức phân tử: C₂H₆O

Công thức cấu tạo thu gọn: CH₃ – CH₂ – OH

So sánh với alkane cùng số carbon là C₂H₆:

- Thành phần nguyên tố của ethanol có thêm nguyên tố O

- Nhóm nguyên tử OH liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon

Câu hỏi trang 119 Hoạt động 1

Quan sát các sản phẩm trong đời sống có chứa ethylic alcohol (rượu, gạo, cồn y tế, nước rửa tay sát khuẩn,…), em hãy nhận xét trạng thái màu sắc, mùi, tính tan của ethylic alcohol

Hướng dẫn giải :

Dựa vào các sản phẩm có chứa ethylic alcohol

Lời giải chi tiết :

Đặc điểm của ethylic alcohol là: không màu, có mùi, tan tốt trong nước.

Câu hỏi trang 119 Hoạt động 2

Trên nhãn các chai bia, rượu vang, rượu whisky,.. có ghi các giá trị như 4% vol, 14% vol, 40% vol,…, các giá trị này có ý nghĩa như thế nào?

Hướng dẫn giải :

Dựa vào khái niệm độ cồn

Lời giải chi tiết :

Các giá trị có ý nghĩa: số ml ethylic alcohol nguyên chất có trong 100ml dung dịch ở 20^oC.

Câu hỏi trang 119 Hoạt động 3

Chuẩn bị: ethylic alcohol (có thể dung cồn 96^o), bát sứ, que đóm.

Tiến hành: Lấy khoảng 1 mL ethylic alcohol (chú ý không lấy nhiều hơn) cho vào bát sứ và dùng que đóm dài để đốt cháy ethylic alcohol.

Thực hiện yêu cầu và trả lời các câu hỏi sau:

1. Nhận xét về màu sắc ngọn lửa. Dựa vào dấu hiệu nào để nhận biết phản ứng đốt cháy ethylic alcohol là phản ứng tỏa nhiệt

2. Khi đốt cháy, ethylic alcohol đã phản ứng với chất nào trong không khí? Dự đoạn sản phẩm tạo thành và viết phương trình hóa học của phản ứng

Hướng dẫn giải :

Dựa vào tính chất hóa học của ethylic alcohol

Lời giải chi tiết :

1. Màu sắc của ngon lửa: màu xanh lam. Dựa vào nhiệt độ xung quanh ngọn lửa để nhận biết đốt cháy ethylic alcohol là phản ứng tỏa nhiệt.

2. Khi đốt cháy, ethylic alcohol đã phản ứng với oxygen trong không khí. Sản phẩm tạo thành có thể là CO₂ và H₂O.

PTHH:

Câu hỏi trang 120 Câu hỏi 1

Ethylic alcohol dễ cháy nên cần lưu ý gì khi sử dụng ethylic alcohol?

Hướng dẫn giải :

Dựa vào các biện pháp sử dụng an toàn và hiệu quả ethylic alcohol

Lời giải chi tiết :

Khi sử dụng ethylic alcohol không được sử dụng diêm, bật lửa để đốt trực tiếp ethylic alcohol.

Câu hỏi trang 120 Câu hỏi 2

Ethylic alcohol được dùng làm nhiên liệu trong đèn cồn,… hoặc phối trộn với xăng làm nhiên liệu cho động cơ đốt trong (xe máy, ô tô,…) Ứng dụng này dựa vào tính chất nào của ethylic alcohol.

Hướng dẫn giải :

Dựa vào tính chất của ethylic acid

Lời giải chi tiết :

Dựa vào tính chất dễ tan trong nước và dễ cháy của ethylic alcohol.

Câu hỏi trang 120 Hoạt động

Chuẩn bị: ethylic alcohol tuyệt đối, kim loại natri, ống nghiệm, panh

Tiến hành: Cho khoảng 5mL ethylic alcohol tuyệt đối vào ống nghiệm. Sau đó, dùng panh kẹp một mẩu natri bằng hạt ngô đưa vào ống nghiệm

Thực hiện yêu cầu sau:

Quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra. Viết phương trình hóa học để giải thích, biết rằng nguyên tử hydrogen trong nhóm – OH của phân tử ethylic alcohol được thay thế bằng nguyên tử natri.

Hướng dẫn giải :

Dựa vào tính chất hóa học của ethylic alcohol

Lời giải chi tiết :

Hiện tượng: mẩu natri tan dần và xuất hiện khí trong ống nghiệm

PTHH: C₂H₅OH + Na \( \to \)C₂H₅ONa + ½ H₂

Câu hỏi trang 120 Câu hỏi 3

Trong số các chất sau: CH₃ – CH₃; CH₂=CH₂; CH₃ – OH; CH₃ – CH₂ – OH; chất nào tác dụng được với Na? Viết phương trình hóa học của phản ứng

Hướng dẫn giải :

Các chất có nhóm –OH tác dụng được với Na

Lời giải chi tiết :

CH₃ – OH; CH₃ – CH₂ – OH tác dụng được với Na

PTHH:

\(\begin{array}{l}C{H_3} - OH + Na \to C{H_3} - ONa + \frac{1}{2}{H_2}\\C{H_3} - C{H_2} - OH + Na \to C{H_3} - C{H_2} - ONa + \frac{1}{2}{H_2}\end{array}\)

Câu hỏi trang 121 Câu hỏi 1

Tại sao khi ủ các loại quả chín có chứa đường glucose như nho, táo, mơ, mận,… ở điều kiện thích hợp, sau một thời gian thì thu được nước quả có mùi đặc trưng của ethylic alcohol?

Hướng dẫn giải :

Dựa vào cách điều chế ethylic alcohol

Lời giải chi tiết :

Vì trong các loại của chín có chứa đường glucose, khi ủ các loại quả xảy ra quá trình lên men tạo ethylic alcohol.

Câu hỏi trang 121 Câu hỏi 2

Em hãy tìm hiểu các nguồn nguyên liệu ở địa phương có thể sử dụng để sản xuất ethylic alcohol.

Hướng dẫn giải :

Dựa vào cách điều chế ethylic alcohol

Lời giải chi tiết :

Nguồn nguyên liệu: tinh bột (gạo) có thể sản xuất được ethylic alcohol.

Câu hỏi trang 121 Hoạt động

Dựa vào sơ đồ Hình 26.5 và tìm hiểu thông tin trên sách, báo, internet, em hãy trình bày các ứng dụng của ethylic alcohol và cho biết các ứng dụng đó dựa vào tính chất gì của ethylic alcohol.

Hướng dẫn giải :

Dựa vào hình 26.5

Lời giải chi tiết :

Ethylic alcohol dùng để sản xuất dung dịch sát khuẩn dựa vào khả năng hòa tan trong nước

Ethylic alcohol dùng để sản xuất nhiên liệu sinh học dựa vào khả năng dễ cháy.

Ethylic alcohol dùng để làm dùng môi trong mĩ phẩm, dược phẩm, vecni, sơn dựa vào khả năng hòa tan các chất

Câu hỏi trang 122

Em hãy tìm hiểu thông tin trên sách, báo, internet và trình bày về tác hại của việc lạm dụng rượu, bia theo dàn ý sau:

1. Kể tên một số loại bệnh có nguyên nhân từ việc lạm dụng rượu bia, đồ uống có cồn

2. Học sinh có được sử dụng rượu, bia, đồ uống có cồn không? Tại sao?

3. Viết một câu thông điệp vận động mọi người trong cộng đồng không sử dụng rượu bia khi tham gia giao thông.

Hướng dẫn giải :

Dựa vào tính chất của ethylic alcohol

Lời giải chi tiết :

1. Một số loại bệnh có nguyên nhân từ làm dụng rượu bia, đồ uống có cồn: ung thư dạ dày, men gan tăng cao, một số bệnh liên quan đến thần kinh,….

2. Học sinh không được sử dụng rượu, bia, đồ uống có cồn. Vì các đồ uống có cồn gây ra ảnh hưởng về thần kinh, không kiểm soát được hành vi của bản thân.

3. “ Đã uống rượu, bia thì không tham gia giao thông ”