Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi:

      …“Tôi sống độc lập từ thủa bé. Ấy là tục lệ lâu đời trong họ nhà dế chúng tôi. Vả lại, mẹ thường bảo chúng tôi rằng : "Phải như thế để các con biết kiếm ăn một mình cho quen đi. Con cái mà cứ nhong nhong ăn bám vào bố mẹ thì chỉ sinh ra tính ỷ lại, xấu lắm, rồi ra đời không làm nên trò trống gì đâu". Bởi thế, lứa sinh nào cũng vậy, đẻ xong là bố mẹ thu xếp cho con cái ra ở riêng. Lứa sinh ấy, chúng tôi có cả thảy ba anh em. Ba anh em chúng tôi chỉ ở với mẹ ba hôm. Tới hôm thứ ba, mẹ đi trước, ba đứa tôi tấp tểnh, khấp khởi, nửa lo nửa vui theo sau. Mẹ dẫn chúng tôi đi và mẹ đem đặt mỗi đứa vào một cái hang đất ở bờ ruộng phía bên kia, chỗ trông ra đầm nước mà không biết mẹ đã chịu khó đào bới, be đắp tinh tươm thành hang, thành nhà cho chúng tôi từ bao giờ. Tôi là em út, bé nhất nên được mẹ tôi sau khi dắt vào hang, lại bỏ theo một ít ngọn cỏ non trước cửa, để tôi nếu có bỡ ngỡ, thì đã có ít thức ăn sẵn trong vài ngày. Rồi mẹ tôi trở về”…

                                                                                 (Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký)

Câu 1. Xác định thể loại và phương thức biểu đạt của văn bản chứa đoạn trích trên.

Câu 2. Xác định ngôi kể. Vì sao em biết?

• Nêu tác dụng của ngôi kể đó trong đoạn văn

Câu 3. Tìm câu chủ đề của đoạn văn trên.

Câu 4. “Tới hôm thứ ba, mẹ đi trước, ba đứa tôi tấp tểnh, khấp khởi, nửa lo nửa vui theo sau.”.

1. Câu văn sau có bao nhiêu tiếng? Trong câu có những từ phức nào?
2. Chỉ ra các thành phần câu và xác định kiểu câu của câu trên.

Câu 5. Dấu ngoặc kép trong câu sau dùng để làm gì?

Vả lại, mẹ thường bảo chúng tôi rằng : "Phải như thế để các con biết kiếm ăn một mình cho quen đi. Con cái mà cứ nhong nhong ăn bám vào bố mẹ thì chỉ sinh ra tính ỷ lại, xấu lắm, rồi ra đời không làm nên trò trống gì đâu".

Câu 6. Theo em, khi được dế mẹ dẫn đi ở riêng, tại sao anh em Dế Mèn lại “nửa vui nửa lo”?

PHẦN II. TẠO LẬP VĂN BẢN

Câu 1.  Trong lời nói của mẹ với Dế Mèn có câu: “Con cái mà cứ nhong nhong ăn bám vào bố mẹ thì chỉ sinh ra tính ỷ lại, xấu lắm, rồi ra đời không làm nên trò trống gì đâu”

Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 15 câu) để giải thích tại sao trong cuộc sống không nên ỷ lại.

                   (Ỷ lại: dựa dẫm vào công sức người khác một cách quá đáng.)

Câu 2.   Viết bài văn nêu cảm nhận của em về đoạn thơ sau:

                             Anh đội viên thức dậy

                             Thấy trời khuya lắm rồi

                             Mà sao Bác vẫn ngồi

                             Đêm nay Bác không ngủ.

 

                             Lặng yên bên bếp lửa

                             Vẻ mặt Bác trầm ngâm

                             Ngoài trời mưa lâm thâm

                             Mái lều tranh xơ xác.

 

                             Anh đội viên nhìn Bác

                             Càng nhìn lại càng thương

                             Người Cha mái tóc bạc

                             Đốt lửa cho anh nằm.

 

                             Rồi Bác đi dém chăn

                             Từng người từng người một

                             Sợ cháu mình giật thột

                             Bác nhón chân nhẹ nhàng.

 

                             Anh đội viên mơ màng

                             Như nằm trong giấc mộng

                             Bóng Bác cao lồng lộng

                             Ấm hơn ngọn lửa hồng.

 

                             Thổn thức cả nỗi lòng

                             Thầm thì anh hỏi nhỏ:

                             - Bác ơi! Bác chưa ngủ?

                             - Bác có lạnh lắm không?

                             (Trích “Đêm nay Bác khôg ngủ- Mincứu ai nộp rồi trong tối nay 

 Phần I :

Câu 1: Xác định thể loại và phương thức biểu đạt của văn bản chứa đoạn trích trên.

Thể loại: Truyện dài

Phương thức biểu đạt: Tự sự

Câu 2: Xác định ngôi kể. Vì sao em biết? Nêu tác dụng của ngôi kể đó trong đoạn văn.

Ngôi kể: Ngôi thứ nhất

Lý do: Người kể xưng "tôi".

Tác dụng: Ngôi kể thứ nhất giúp người đọc dễ dàng đồng cảm và hiểu rõ hơn về những trải nghiệm, suy nghĩ, và cảm xúc của nhân vật chính.

Câu 3: Tìm câu chủ đề của đoạn văn trên.

Câu chủ đề: “Tôi sống độc lập từ thủa bé.”

Câu 4: “Tới hôm thứ ba, mẹ đi trước, ba đứa tôi tấp tểnh, khấp khởi, nửa lo nửa vui theo sau.

” Câu văn sau có bao nhiêu tiếng? -> Câu văn có 16 tiếng.

Trong câu có những từ phức nào? -> Các từ phức: “tấp tểnh”, “khấp khởi”.

Chỉ ra các thành phần câu và xác định kiểu câu của câu trên. -> Thành phần câu:

Chủ ngữ: “mẹ”, “ba đứa tôi” .

Vị ngữ: “đi trước”, “tấp tểnh, khấp khởi, nửa lo nửa vui theo sau”.

Trạng ngữ: “Tới hôm thứ ba”.

Kiểu câu: Câu ghép.

Câu 5: Dấu ngoặc kép trong câu sau dùng để làm gì?

Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật mẹ.

Câu 6: Theo em, khi được dế mẹ dẫn đi ở riêng, tại sao anh em Dế Mèn lại “nửa vui nửa lo”?

Anh em Dế Mèn “nửa vui” vì cảm thấy phấn khích và tò mò khi bắt đầu một cuộc sống mới, độc lập. Tuy nhiên, họ cũng “nửa lo” vì chưa quen với việc sống một mình và phải tự lo liệu mọi thứ mà không có sự giúp đỡ từ mẹ.

Phần II : tạo lập văn bản :

Câu 1: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 15 câu) để giải thích tại sao trong cuộc sống không nên ỷ lại.

Trong cuộc sống, ỷ lại vào người khác là một thói quen xấu có thể gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực. Trước hết, khi dựa dẫm vào người khác, ta không rèn luyện được khả năng tự lập, từ đó trở nên phụ thuộc và thiếu tự tin trong các tình huống khó khăn. Việc ỷ lại cũng làm mất đi sự sáng tạo và khả năng tự giải quyết vấn đề, khiến ta dễ dàng bị tụt hậu trong học tập và công việc. Thêm vào đó, khi chúng ta ỷ lại, những người xung quanh sẽ cảm thấy áp lực và mệt mỏi vì phải gánh vác trách nhiệm thay cho ta. Điều này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống của họ mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình và bạn bè. Chỉ khi tự mình nỗ lực và cố gắng, chúng ta mới có thể trưởng thành, phát triển toàn diện và đạt được những thành công bền vững. Tự lập không chỉ giúp ta học hỏi được nhiều kinh nghiệm quý báu mà còn xây dựng được lòng tự trọng và sự kính trọng từ người khác. Vì vậy, trong cuộc sống, không nên ỷ lại vào người khác mà cần rèn luyện tinh thần tự giác, tự lập và trách nhiệm với bản thân.

Câu 2:

Đoạn thơ trên miêu tả một đêm thức trắng của Bác Hồ, thể hiện tình yêu thương và sự quan tâm của Bác dành cho các chiến sĩ. Hình ảnh anh đội viên thức dậy giữa đêm khuya, thấy Bác vẫn ngồi bên bếp lửa với vẻ mặt trầm ngâm, làm nổi bật lên sự hi sinh thầm lặng của Bác. Bên ngoài trời mưa lâm thâm, mái lều tranh xơ xác càng làm tôn lên sự khắc khổ của hoàn cảnh, nhưng cũng chính trong hoàn cảnh ấy, tình người lại càng trở nên ấm áp và đáng trân trọng hơn bao giờ hết.

Hình ảnh Bác Hồ đốt lửa cho anh đội viên nằm và đi dém chăn từng người một cho thấy sự chăm sóc tỉ mỉ, ân cần như một người cha đối với các con của mình. Đặc biệt, hành động "Bác nhón chân nhẹ nhàng" để không làm giật thột các cháu mình đang ngủ là một chi tiết rất cảm động, thể hiện tấm lòng yêu thương vô bờ bến của Bác dành cho các chiến sĩ. Từ đó, chúng ta cảm nhận được sự vĩ đại và lòng nhân ái sâu sắc của Bác Hồ - người cha già kính yêu của dân tộc.

Càng nhìn Bác, anh đội viên càng thương, càng kính trọng. Hình ảnh Bác "cao lồng lộng" như một biểu tượng thiêng liêng, ấm áp hơn cả ngọn lửa hồng giữa đêm lạnh. Tình cảm yêu thương và sự tận tụy của Bác đã thổn thức trong lòng anh đội viên, khiến anh không khỏi ngạc nhiên và lo lắng khi thấy Bác chưa ngủ. Đoạn thơ kết thúc bằng câu hỏi thầm thì của anh đội viên: "Bác ơi! Bác chưa ngủ? Bác có lạnh lắm không?" như một lời tri ân, sự quan tâm và lòng biết ơn vô hạn đối với Bác Hồ.

Qua đoạn thơ, chúng ta không chỉ thấy được tình yêu thương, sự quan tâm của Bác dành cho các chiến sĩ mà còn cảm nhận được tấm lòng nhân ái, sự hi sinh cao cả của Người. Từ đó, chúng ta càng thêm kính yêu, biết ơn và nguyện học tập, noi gương Bác Hồ để trở thành những con người tốt đẹp, có ích cho xã hội và đất nước.