Giúp tôi với ạ mn ơi nếu rút gọn được càng tốt mà phải đầy đủ ý

`1.` Cơ sở hình thành của văn minh Chăm -pa :

 `\text{ -}` Điều kiện tự nhiên :

`+` Hình thành trên vùng duyên hải và một phần cao nguyên  miền Trung Việt Nam, có địa hình đan xen khu vực cao nguyên với đồng bằng nhỏ hẹp. 

`+` Những cánh đồng màu mỡ ven sông Thu Bồn tạo điều kiện thuận ợi cho định cư và canh tác nông dân. 

`+` Đường bờ biển dài , trở thành nơi tiếp nhận nhiều luồng di cư , tiếp xúc và giao lưu văn hóa bên ngoài , đặc biệt là Ấn Độ. 

 `\text{ -}` Dân cư và xã hội :

`+` Cư dân bản địa sinh sống lâu đời ở vùng duyên hải và 1 phần cao nguyên miền Trung là những người nói tiếng Môn Cổ. 

`+` Bên cạnh đó còn có 1 bộ  phận nói tiếng Mã Lai - Đa Đảo . 

`+` Xã hội Chăm -pa cổ đại gồm nhiều tầng lớp khác nhau : tăng lữ  , quý tộc , thợ thủ công , dân nghèo . 

`+` Bộ phận tăng lữ , quý tộc nắm quyền thống trị đời sống chính trị ,  kinh tế , văn hóa . 

`2. ` Thành tựu về nông nghiệp của văn minh Đại Việt:

 `+` Nhà nước thực hiện nhiều chính sách quan tâm , chăm lo phát triển sản xuất nông nghiệp : đắp đê , tổ cheysc khai hoang , ban hành phép " quân điền ",... 

`+` Triều đình hình thành các chức quan : Hà đê sứ , Đồn điền sứ , Khuyến nông sứ để khuyến khích sản xuất nông nghiệp. 

`+` Nông nghiệp là ngành kinh tế chủ đạo với cây trồng chính là lúa nước , ngoài ra còn có ngô , khoai , sắn ,... 

`+` Phương thức  và kĩ thuật canh tác có nhiều bước tiến mới. Việc sử dụng công cụ lao động bằng sắt , sử dụng sức kéo của trâu , bì và thâm canh hai , ba vụ lúa 1 năm trở nên phổ biến , góp phần đảm bảo đời sống người dân và tăng năng suất. 

`+` Công cuộc khai hoang , phục hóa , lấn biển làm tăng diện tích trồng trọt , lập thêm nhiều làng mới , góp phần mở rộng lãnh thổ và tăng cường khả năng phòng thủ đất nước. 

`+` Nhà nước tăng cường vận động nhân dân than gia đắp đê phòng lụt trên quy mô lớn , hình thành hệ thống đê điều, thủy lợi hoàn chỉnh trên cả nước. 

`3. `  Thành tựu về thủ công nghiệp của văn minh Đại Việt :

`+` Thủ công nghiệp dân gian tiếp tục phát triển ở nhiều địa phương với các làng nghề như : làm gốm , dệt lụa , làm giấy,.. 

`+` Có nhiều làng nghề thủ công nổi tiếng cả nước như dệt La Khê , gốm Bát Tràng,... vào thế kỉ XVI - XVII . 

`+`  Thủ công nghiệp nhà nước do triều đình trực tiếp quản lí được chú trọng. Cục Bách tác và các quan xưởng tại Thăng Long là nơi sản xuất đồ dùng phục vụ nhà nước , vua , quan trong triều đình . Các hoạt động chủ yếu là đúc tiền kim loại , đóng thuyền lớn,... 

`+` Sự phát triển thủ công nghiệp vừa đáp ứng nhu cầu trong nước , vừa tạo những mặt hàng quan trọng để trao đổi với nước ngoài. 

`4. `  Thành tựu về thương nghiệp của văn minh Đại Việt :

`+` Các chợ làng , chợ huyện được hình thành và phát triển mạnh. 

`+` Kinh đô Thăng Long trở thành trung tâm buôn bán sầm uất dưới thời Lý , Trần. 

`+`  Hoạt động buôn bán , trao đổi với các nước trong khu vực khá phát triển với các mặt hàng như tơ lụa , hương liệu , vàng , bạc,... 

`+` Từ thế kỉ XI, các địa điểm trao đổi hàng hóa với nước ngoài được hình thành ở Vân Đồn ( Quảng Ninh),  Lạch Trường ( Thanh Hóa),.. 

`+` Từ thế kỉ XVI ,  thương nhân phương Tây đã vào Đại Việt trao đỏi , buôn bán. 

`+` Việc giao thương với nước ngoài góp phần thúc đẩy sự hưng thịnh của các đô thị tiêu biểu là Thăng Long , Phố Hiến , Hội An,... 

`5. ` Thành tựu về giáo dục của văn minh Đại Việt :

`+`  Hệ thống giáo dục được mở rộng , chủ yếu nhằm đào tạo đội ngũ quan lại cho bộ máy chính quyền 

`+` 1070 , nhà  Lý cho dựng Văn Miếu , tạc tượng Chu Công, Khổng Tử. 

`+` 1075, triều đình mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn nhân tài 

`+` 1076, vua Ký cho mở Quốc Tử Giám

`+` Từ thời Trần , triều đình lập Quốc học viện cho con em quan lại học tập. Bên cạnh trường học của nhà nước còn có lớp học tư nhân ở các làng xã. 

`+` Từ thời Lê sơ , trường học mở rông trên cả nước. 

`+` Nhà nước tâng cường khuyến khích nhân dân học tập , tiêu biểu là ban Chiếu khuyến học thời Tây Sơn

`+`Nhà nước chính quy hóa việc thi cử để tuyển chọn người tài

`+` Thể lệ thi cử được quy định chặt chẽ,  các kì thi được tổ chức 1  cách hệ thống . Chế độ khoa cử trở thành phương thức tuyển chọn quan lại thường xuyên.