câu 1: Trình bày nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện chủ nghĩa tư bản độc quyền? Tư bản độc quyền thường xuất hiện trong các lĩnh vực nào?

Chủ nghĩa tư bản độc quyền xuất hiện vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Nguyên nhân hình thành chủ nghĩa tư bản độc quyền chủ yếu do:

 – Sự phát triển của lực lượng sản xuất dưới tác động của tiến bộ khoa học kỹ thuật đẩy nhanh quá trình tích tụ và tập trung sản xuất, hình thành các xí nghiệp có quy mô lớn.

– Vào 30 năm cuối của thế kỷ XIX, những thành tựu khoa học kỹ thuật mới xuất hiện như lò luyện kim mới Betsơme, Máctanh, Tômát… đã tạo ra sản lượng lớn gang thép với chất lượng cao; phát hiện ra hoá chất mới như axít sunphuaric (H2SO4), thuốc nhuộm…; máy móc mới ra đời: động cơ điêzen, máy phát điện, máy tiện, máy phay…; phát triển những phương tiện vận tải mới: xe hơi, tàu thuỷ, xe điện, máy bay… và đặc biệt là đường sắt. Những thành tựu khoa học kỹ thuật này, một mặt làm xuất hiện những ngành sản xuất mới đòi hỏi xí nghiệp phải có quy mô lớn; mặt khác, nó dẫn đến tăng năng suất lao động, tăng khả năng tích lũy tư bản, thúc đẩy phát triển sản xuất lớn.

– Trong điều kiện phát triển của khoa học kỹ thuật, sự tác động của các quy luật kinh tế của chủ nghĩa tư bản như quy luật giá trị thặng dư, quy luật tích lũy … ngày càng mạnh mẽ, làm biến đổi cơ cấu kinh tế của xã hội tư bản theo hướng tập trung sản xuất quy mô lớn.

 – Cạnh tranh khốc liệt buộc các nhà tư bản phải tích cực cải tiến kỹ thuật, tăng quy mô tích lũy để thắng thế trong cạnh tranh. Đồng thời, cạnh tranh gay gắt làm cho các nhà tư bản vừa và nhỏ bị phá sản, còn các nhà tư bản lớn phát tài, làm giàu với số tư bản tập trung và quy mô xí nghiệp ngày càng to lớn. 128/281

– Cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1873 trong toàn bộ thế giới tư bản chủ nghĩa làm phá sản hàng loạt xí nghiệp vừa và nhỏ, thúc đẩy nhanh chóng quá trình tích tụ và tập trung tư bản.

– Sự phát triển của hệ thống tín dụng tư bản chủ nghĩa trở thành đòn bẩy mạnh mẽ thúc đẩy tập trung sản xuất, nhất là việc hình thành các công ty cổ phần, tạo tiền đề cho sự ra đời của các tổ chức độc quyền.

`___`Nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện chủ nghĩa tư bản độc quyền:

`1.`

`-` Sự phát triển của hệ thống kinh tế:

`+)` Chủ nghĩa tư bản độc quyền phát triển trong bối cảnh của sự chuyển đổi từ nền kinh tế tự cung tự cấp sang nền kinh tế thị trường.

`+)` Khi các hình thức kinh tế trước đó không còn đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội, chủ nghĩa tư bản độc quyền nảy sinh như một hình thức kinh tế mới.

`2.`

`-` Sự phân chia giai cấp xã hội:

`+)` Chủ nghĩa tư bản độc quyền phát triển trong một xã hội có sự phân chia rõ rệt giữa các giai cấp.

`+)` Sự phân chia này xuất phát từ sự khác biệt về sở hữu tài nguyên, vốn và quyền lực. Giai cấp tư bản, những người sở hữu tài nguyên và vốn, trở thành lực lượng chủ đạo trong xã hội và tạo ra chủ nghĩa tư bản độc quyền.

`3.`

`-` Sự phát triển của công nghiệp:

`+)` Chủ nghĩa tư bản độc quyền phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn công nghiệp hóa xã hội.

`+)` Sự phát triển của công nghiệp tạo ra sự tăng trưởng về sản xuất và tạo ra sự giàu có và quyền lực cho những người sở hữu tài nguyên và vốn.

`⇒` Tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản độc quyền.

`4.`

`-` Sự thay đổi trong quan hệ xã hội: Chủ nghĩa tư bản độc quyền phát triển trong một xã hội có sự thay đổi về quan hệ xã hội. Quan hệ xã hội trước đó dựa trên sự phụ thuộc vào gia đình, tộc, hoặc cộng đồng.

`*  Tổng  Thể:` Sự xuất hiện chủ nghĩa tư bản độc quyền có nguồn gốc từ sự phát triển của hệ thống kinh tế, sự phân chia giai cấp xã hội, sự phát triển của công nghiệp và sự thay đổi trong quan hệ xã hội.

`___` Chủ nghĩa tư bản độc quyền thường xuất hiện trong các lĩnh vực:

`1.`

`-` Kinh tế: Chủ nghĩa tư bản độc quyền là hệ thống kinh tế chủ yếu trong các nền kinh tế thị trường. Các quyết định về sản xuất, phân phối và tiêu dùng được dựa trên lợi nhuận và lợi ích cá nhân.

`2.`

`-` Công nghiệp: Chủ nghĩa tư bản độc quyền phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn công nghiệp hóa xã hội.

`3.`

`-` Tài chính: Lĩnh vực tài chính ảnh hưởng mạnh mẽ từ chủ nghĩa tư bản độc quyền.

`4.`

`-` Truyền thông: Họ có quyền kiểm soát thông tin và tạo ra ảnh hưởng đối với ý kiến công chúng. `5.`

`-` Công nghệ và sáng tạo: Các công ty công nghệ lớn sở hữu và kiểm soát các công nghệ tiên tiến và sáng tạo

`→` Tạo ra lợi nhuận và quyền lực từ việc bảo vệ và khai thác sở hữu trí tuệ.

$Kr$